Ticaret Bakanı Ömer Bolat, yaptığı açıklamada, Suriye'de başlayan iç savaşın göç, terör ve Türkiye'nin Orta Doğu'ya ve Körfez'e ticaret akışının kesilmesi gibi etkilerinin olduğunu söyledi.
Geçen ay Suriye'de halk devrimiyle Esad rejiminin yıkıldığını hatırlatan Bolat, "Yeni yönetim Türkiye ile yakın işbirliği içinde. Yeni dönemde Türkiye ile Suriye arasında ekonomi, ticaret, yatırım ve yeniden imar çalışmalarında çok büyük ivme sağlanacak." diye konuştu.
Bolat, Türkiye'nin sınır ötesi operasyonlarıyla Suriye'de ciddi bir bölgenin özgürlüğüne kavuşturulduğunu aktararak, bunun neticesinde Esad rejiminin güney sınırlarında herhangi bir kontrol ve denetiminin kalmadığını bildirdi.
İç savaş döneminde Suriye'nin ihtiyaçları nedeniyle gıda, inşaat malzemeleri ve diğer unsurlarda ciddi gümrük oranları olmadığını belirten Bolat, yeni yönetimin idareyi ele aldıktan sonra kamu harcamaları için gelir toplamak düşüncesiyle 11 Ocak'ta 6 bin 302 gümrük tarifesinde değişikliğe gittiğini söyledi.
Bolat, bu çerçevede Suriye'nin, Türkiye, Ürdün, Lübnan ve Irak sınırlarındaki gümrük kapıları da dahil olmak üzere yeni ve ortak bir gümrük vergisi rejimine geçtiğini aktararak, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Bunun neticesinde Suriye'nin kuzeyine yapılan ihracatta bazı kalemlerde gümrük vergilerinde artış, bazılarında indirim oldu. Artışlar olunca Suriye'deki yeni yönetimin sadece Türkiye'den giden ürünlere gümrük vergilerini çok büyük oranlarda artırdığı ve Arap ülkeleri için artırmadığı gibi maalesef yanlış, maksatlı, bilgi kirliliği yapan haberler olduğunu gözlemledik."
Bu gelişmenin ardından Suriyeli yetkililerle temasa geçtiklerini anlatan Bolat, yeni yönetimin, bu kararı kamu harcamalarını karşılayabilmek için aldığını ve sadece Türkiye'ye yönelik bir uygulama olmadığını ilettiğini aktardı.
Bolat, Suriye'nin, Türkiye'ye destekleri için şükranlarını ifade ettiğini de bildirerek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bizim kendilerine teklif ettiğimiz unsurları da kabul ettiler. 2007'de imzalanan Türkiye-Suriye Serbest Ticaret Anlaşması vardı. İç savaş çıkınca bu anlaşma iki tarafça da askıya alındı. Biz, 'En geniş anlamda yeniden canlandıralım, bir araya gelelim ve ürün bazında gerekli çalışmaları yapalım' teklifinde bulunduk ve bu konuda olumlu düşündüklerini söylediler. Yani bir mutabakatımız var. İkincisi, temel ihtiyaç ürünlerinde gümrük vergisi artışlarının Suriye içinde de yüksek enflasyon doğuracağı ikazında bulunarak bunlarda indirime gitmelerinin faydalı olacağını, enflasyona engel olacağını ifade ettik. Bize bakan yardımcımız başkanlığındaki teknik ekibin ziyaretinden bir gün sonra 269 üründe bunların arasında süt, yumurta, un, demir çelik ile plastik ürünler gibi inşaat sektöründe ve gıda sektöründe ihtiyaç duydukları temel ürünlerde çok ciddi gümrük vergisi indirimleri yapmaya karar verdiklerini resmen bildirdiler."
"İhracatımızda artış gerçekleşti"
Türkiye'den Suriye'ye ihracat yapılamadığı ve tırların gümrük kapılarında kilometrelerce uzunluktaki kuyrukta beklediği yönündeki iddialara da yanıt veren Bolat, Türkiye'nin rejim yıkılmadan önce geçen yıl Suriye'nin kuzeyine 2,2 milyar dolar ihracat, 450 milyon dolar ithalat yaptığını bildirdi.
Bolat, Suriyeli yetkililerin, "Türkiye'ye karşı asla tek taraflı ve zorlaştırıcı bir karar almamız düşünülemez, Şam'a kadar olan bütün coğrafyada Türk ürünleri satılabilmektedir." ifadelerini kullandığını söyledi.
Bu ülkeye yönelik yılın ilk ayındaki dış ticaret rakamlarına da dikkati çeken Bolat, şu değerlendirmede bulundu:
"Ticaret rakamına baktığımızda 1-25 Ocak 2024'te sadece Suriye'nin kuzeyine 161 milyon dolar ihracatımız varken, bu yılın ilk 25 gününde ihracatımız yüzde 35,5 artışla 219 milyon dolara yükseldi. İhracat rakamları artışı göstermekte. 'Suriye gümrük vergilerini artırdı, Türkiye'den mal almıyor' gibi suçlamalar tamamen art niyetli, açgözlü, maksatlı ve mesnetsiz. Bunların doğru olmadığını bir kez daha duyurmuş oluyorum. Gümrük vergileriyle ilgili 11 Ocak kararları alındıktan sonra bu tarihle 25 Ocak arasındaki 14 günde ihracatımız 130 milyon dolar oldu. Bu rakam 2024 yılının aynı döneminde sadece 98 milyon dolardı. Suriye gümrüğü tek bir rejim haline geldikten sonra bile ihracatımızda yüzde 33 artış gerçekleşti."
"İhracat rakamlarını araç sayıları da doğruladı"
Bolat, araç sayısının da bu gelişmeyi doğruladığını, Hatay'daki Cilvegözü, Zeytindalı ve Yayladağı gümrük kapılarından 15-20 Ocak'ta 532 aracın Suriye'ye geçtiğini söyledi. Bu yılın ilk 5 gününde 527 aracın Suriye'ye gittiğine dikkati çeken Bolat, "Yani 11 Ocak'tan önceki araç sayısından daha fazla tırımız Suriye'ye ihracat taşıması yapmıştır. Öncüpınar, Çobanbey, Karkamış, Akçakale, Ceylanpınar kapılarına baktığımızda da 1-5 Ocak'ta günde 344 tırımız ihracat taşıması yaparken, 15-20 Ocak'ta 484 aracımız taşımacılık yapıyor. 'Suriye Türkiye'den ithalatı durdurdu, yüksek gümrük vergileri uyguladı' gibi ithamların doğru olmadığını hem artan ihracatımız hem de artan ihracat tır taşımalarımız yalanlamaktadır." ifadesini kullandı.
Suriyeli yetkililerin, ülkedeki yeniden imar faaliyetlerinde Türk inşaatçılarının tecrübelerinden yararlanmak istediklerini dile getirdiklerini anlatan Bolat, şunları kaydetti:
"Güya 11 Ocak'taki bu kararlardan sonra Habur kapımızdan tırların gittiği, oradan YPG, PYD terör örgütünün kontrol ettiği bölgelere mal taşındığı iddiası da kesinlikle doğru değil, yanlıştır. Kuzey Irak'ta çok yüksek gümrük vergileri var. Yani Türk ihracat yükü Kuzey Irak'ta gümrük vergilerini yüksek oranda ödeyecek sonra Suriye tarafına geçmek için bir kez daha ödemek zorunda kalacak. Bu, makul olmayan, çok da pahalı bir ihracat taşıması olur ki biz gerek fiziki kontrolle, gerekse güvenlik kontrolleriyle, gerekse de rakamlar itibarıyla bu iddianın da yalan, yanlış olduğunu ortaya çıkardık. Bunun da kamuoyumuzca bilinmesini arzu ediyoruz." (AA)
