LEVENT AKBAY
Yeşil liman hakkını düşüren yönetmelikte yapılması planlanan değişiklikle yeşil liman olmak için koşullar daha da ağırlaştırılırken, kapsam da genişletiliyor. 18 Kasım 2023’ten bu yana yürürlükte olan yönetmelik koşullarının hafiflemesi beklenmesine karşın iki yılı aşkın süredir umulan olmadı. Özellikle kıyı elektriği tesislerinin kurulmasına ilişkin yönetmelik hükmü yüksek maliyeti nedeniyle ‘uygulanamaz’ bulundu. Elektrik tesislerinin kurulmasına ve tesislerin işletilmesine ilişkin kural setinin bulunmaması eleştiri konusu olurken, yeni yönetmelik değişikliğinde elektrik tesislerini özellikleri hakkında standartlar getirildi.
YENİ KIYI TESİSLERİ DE KAPSAMDA OLACAK
Fiilen ve hukuken yeşil liman kalmamasına yol açan yönetmelikte halen sürdürülen değişiklik hazırlıkları uygulamaya girdiği takdirde ‘yeşil liman’ olma koşulları daha da ağırlaşacağı gibi, yeni kıyı tesisleri de kapsama girecek. Edinilen bilgiler göre; halen yeni bir yönetmelik değişikliği hazırlıkları sürdürülürken getirilmesi planlanan hükümler ile “Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik (ISPS) Kodunun uygulandığı tesislerin yanı sıra, kabotaj seferlerine hizmet veren kıyı tesislerinin de kapsama alınmasının amaçlandığı” gelen bilgiler arasında yer aldı. Ayrıca, “Şamandıraların yeşil liman tesisi kapsamına alınmasının mümkün olmaması nedeniyle, tanımın yeniden düzenlendiği ve kapsamın yönetmelik amacına uygun hale getirildiği” öğrenildi.
KIYI TESİSİ TANIMI DEĞİŞTİRİLECEK
“Kıyı tesisi tanımının hem kabotaj hem de uluslararası sefer yapan gemilere hizmet veren tesisleri kapsayacak şekilde genişletilerek yeniden belirlendiği” öğrenilirken, yönetmelik hükümlerinin yalnızca yeni inşa edilecek olanlara değil genişletilecek kıyı tesislerine uygulanmasına karar verildi. Böylelikle liman yatırımlarına da yeni yeşil liman koşullarının uygulanmış olacak. Bir başka hükümle Yeşil liman standartlarından olan elektrik bağlantısına ilişkin teknik ölçütler belirlendi ve TS IEC/IEE 80005TS olarak isimlendirilerek uygulanması zorunlu bir standart olarak yönetmeliğe eklendi.
Öte yandan ‘yeşil liman’ koşulları arasında yer alan bulundurulması zorunlu “Çöpkapar ekipmanı”nın kapasitesine dair belirsizliklerin giderilmesi amacıyla teknik kriterlere açıklık getirildi.
Eski: Kıyı tesisi: Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu Uygulama Yönetmeliği kapsamında Liman Tesisi Güvenlik Sertifikasına sahip olan kıyı tesislerini, Yeni: Kıyı tesisi: “4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamında kıyılarda doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan alanlar üzerinde kurulmuş olan gemi ve deniz araçlarının yük ve/veya yolcu tahmil ve tahliyesinin yapılabildiği yapı, iskele, liman, rıhtım, platform ve benzeri tesisleri.”
KAPSAMI GENİŞLETEN YEŞİL LİMAN YÖNETMELİĞİ 12. MADDE, 2. FIKRA DEĞİŞİKLİĞİ
Eski: “Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yeni inşa edilecek kıyı tesislerine yönelik hazırlanacak olan Çevresel Etki Değerlendirilmesi Raporlarına yönelik Bakanlık değerlendirmelerinde, Çevresel Etki Değerlendirilmesi Raporları içerisinde Ek-4’te yer alan kriterlerin sağlanacağı taahhüdünün yer alması istenir. Yeni kıyı tesisleri, Ek-4’te yer alan kriterleri sağlayarak inşa edilmek zorundadır. Bu fıkra hükmüne uymayan tesislere Bakanlıkça kıyı tesisi işletme izni belgesi ve kıyı tesisi tehlikeli yük uygunluk belgesi düzenlenmez”
Yeni: “Bu maddenin yayımı tarihinden sonra 20/3/2007 tarihli ve 26468 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu Uygulama Yönetmeliği kapsamında şamandıralar hariç Liman Tesisi Güvenlik Sertifikasına sahip olup genişletilecek veya aynı şartlarda yeni inşa edilecek kıyı tesislerine yönelik hazırlanacak olan Çevresel Etki Değerlendirilmesi Raporlarına yönelik Bakanlık değerlendirmelerinde, Çevresel Etki Değerlendirilmesi Raporları içerisinde Ek-4’te yer alan kriterlerin sağlanacağı taahhüdünün yer alması istenir. EK-4’te yer alan kriterleri yerine getirmeyen bu tesislere Bakanlıkça kıyı tesisi işletme izni belgesi ve kıyı tesisi tehlikeli yük uygunluk belgesi düzenlenmez veya yenilenmez.”
YÖNETMELİĞIN AMACI
Kamu otoritesi dünya denizcilik sektöründe yeşil liman ve yeşil denizcilik uygulamalarına yönelik uluslararası düzenlemelerin hızla hayat geçirilerek çevresel hedeflere ulaşmak için yoğun çaba harcandığı görüşünde.
Yeşil Liman Yönetmeliği hazırlık ve değişikliği ile denizcilik sektörü için yeşil strateji gözetilerek, uygulanacak programlar ile “Denizcilik sektörünün çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliğinin sağlanması ve denizcilik sektörü için, yeşil strateji yaklaşımında, çevresel duyarlılığın arttırılması ve liman ve gemi operasyonlarına yenilikçi teknolojilerle sürdürülebilir uygulamaların entegre edilmesi” benimseniyor. Böylece sektör faaliyetleri sırasında etkin çevre bilinci ile hareket edilmesi ve dolayısıyla doğal kaynakların korunması, çevre kirliliğinin ve liman operasyonlarının çevre üzerindeki baskısının azaltılmasının sağlanması planlanıyor.
İŞTE ‘ESKİ’ YEŞİL LİMANLAR…
Aksa Limanı, Altıntel Limanı, Asyaport, Bodrum Kruvaziyer Limanı, Borusan Limanı, Egeport, Evyapport, Hopaport, Kumport, Limakport, Limaş Limanı, Marda, Marport, Petkim Limanı, Solventaş, Nemport, Efesanport, Qterminals Antalya, Poliport ve Samsunport düzenlenen törenlerle yeşil liman sertifikasını alan limanlar arasında yer almıştı.
SÜREÇ NASIL GELİŞTİ?
2014’te başlayan ‘Green Port’ projesi kapsamında, 2019’a kadar 20 limana törenle ‘Yeşil Liman’ belgesi verildi. 2023’te yönetmelik değişti, Yeşil Liman sertifikasını korumak için ilave koşullar ve yeni teşvikler getirilerek bir yıl içinde başvuru yapılması istendi. Yeşil Liman olmak isteyecek limanları sürece hazırlamak üzere bir de yetkilendirilmiş kuruluş görevlendirildi. Gönüllülük esası ile Yeşil Liman olan işletmeler, koşulları ağır, teşvikleri yetersiz olan süreçte bekleyişe geçerek verilen 1 yıllık süre içinde başvuruda bulunmadılar. Böylelikle ‘yeşil liman’ olma hakkını yitirdiler. Sektör temsilcileri Yeşil Liman olmaya yönelik teşvikleri yetersiz bulurken, getirilen 14 ayrı koşulu da uygulanamayacak kadar ağır buldu.
