İç siyasette farklı nedenlerle çok tartışılsa da Türkiye’nin, Kamu Özel Sektör İşbirliği (KÖİ-PPP) yöntemiyle tamamladığı mega projeler dünya gündemindeki yerini koruyor. Cenevre’de, BM Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) Kamu Özel İşbirliği Çalışma Grubunun 9. Oturumunda “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Kamu-Özel Sektör Ortaklıkları: Türkiye’den En İyi Uygulamalar” başlıklı panel geçen hafta düzenlendi. Benzer proje potansiyeli yüksek Afrika ve Asya ülkelerinin temsilcilerinden oluşan 200’e yakın katılımcı, Türkleri dinledi, sorular sordu. Türkiye’nin mega projeleriyle bu platformda gündem olması ise ‘Afrika ilgisi nedeniyle’ Fransa temsilcilerini telaşlandırdı. Fransızlar, aynı gün kendi çözümlerini anlatmak için sonraki ilk toplantıya talip oldu.
‘Türkiye bölgesel ve küresel itibar kazandı’
UNECE İcra Sekreteri Tatiana Molcean ve Türkiye’nin BM Cenevre Ofisi nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Burak Akçapar açılış konuşmalarını yaptı. Molcean, İstanbul›un 2024’te de UNECE 8. Kamu Özel İşbirliği Forumu’na ev sahipliği yaptığını hatırlatarak, Türkiye’nin KÖİ proje sayısı ve büyüklüğünde lider ülkelerden olduğunu söyledi. Tatiana Moclean, “Türkiye, çeşitli sektörlerde kamu-özel ortaklıkları konusunda çok kapsamlı bir deneyime sahip ve kamu-özel sektör ortaklığı konusunda hem bölgesel hem de küresel olarak gerçekten çok güçlü bir itibar kazandı. Bunlar arasında ulaştırma, sağlık, enerji, su ve kentsel altyapılar var. Türkiye deneyimine bakmayı, bölgede ve bölgenin çok ötesinde gerçek bir ortaklık kurmayı sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi. Büyükelçi Burak Akçapar ise özetle, “Kamu-özel ortaklıkları yalnızca finansal yapılar değildir, aynı zamanda stratejik ittifaklardır” şeklinde konuştu.
Molcean ve Akçapar’ın konuşmalarından sonra sahneye Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Daire Başkanı Sedef Yavuz Noyan, Karayolları Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Macit, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Ankara Ofisi Direktörü Mehmet Üvez, Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankasından Kıdemli Bankacı Elif Tunali Nikoglou, 1915 Çanakkale Köprüsü Projesi Mali İşler Direktörü Murat Sarıkaya, Avrasya Tüneli Projesi Mali İşler Direktörü Sidem Yavrucu Demircan ile Rönesans Meridiam Şehir Hastaneleri Projesi Mali İşler Direktörü Ozan Malkoç çıktı.
Avrasya’da geri ödeme başladı
Avrasya Tüneli Projesi Mali İşler Direktörü Sidem Yavrucu Demircan, 2023 yılı son çeyreğinden itibaren minimum garanti rakamının üzerinde geçişe ulaşıldığını belirterek, “Toplam yatırım 1 milyar 245 milyon dolardır. 10 finans sağlayıcıdan 960 milyon dolarlık yabancı kredi geldi . Yabancı ortağın yüzde 50 sermayesi de eklendiğinde, yatırımın yüzde 89’u yurt dışından sağlandı. Planlanandan 8 ay önce tamamlandı. Açıldığından beri geçen araç sayısı 155 milyonu aştı. Projemiz, 2023 son çeyreğinden beri Hazine’ye ödeme yapıyor. Tünelin, açılışından itibaren ilk 7 yıllık olgunlaşma döneminde Hazine’den, toplam 248 milyon dolar garanti ödemesi alındı ve bu rakam, 1,3 milyar dolarlık proje toplam yatırım tutarının sadece yüzde 20’si ile sınırlı kaldı” dedi.
■ Dr. Eyüp Vural Aydın’dan, ‘akademik’ ders
KÖİ Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Eyüp Vural Aydın da Cenevre’deki toplantıların ilk gününde ayrı panelde konuştu. Türkiye’de ve dünyada, bu alanda danışmanlıklar veren Dr. Aydın, “PPP’lerin 45-50 yıldır proje geliştirme aracı olarak kullanıldığını varsayalım. Bu dönemde, kamu, proje finansmanı için üç ana finansman aracını kabul etti. İlki, borç temelli modeldi. Diğer bir deyişle, kamu yatırımlar için borç aldı ki bu, gelecek nesillerden borç almak anlamına gelir ve sürdürülebilir finansman yapısı kurulamaz. İkincisi arazi temelli finansmanlar oldu. Bu modelde ise kamu, arazilerini sattı ya da uzun vadeli kiraladı. Her iki durumda kamu ya varlıklarını kaybetti ya da emlak fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Son model ise kamu-özel sektör ortaklıklarıdır. Bu ortaklıklar, altyapıyı planlamak, tasarlamak, finanse etmek, inşa etmek ve yönetmek için kurulan uzun vadeli sözleşme ilişkileridir. Kamunun fonlarını etkili ve sürdürülebilir kullanması ihtiyacı şimdi daha da artmış durumda, yeni ve daha etkili modeller üzerinde çalışmalıyız” dedi.
