ABD Başkanı Donald Trump’ın, Çin, Meksika, Kanada, Panama ve Avrupa Birliği (Danimarka-Grönland) ile ilişkilerde yarattığı fırtına küresel ticareti, sanayi rotalarını, borsaları, altını, petrolü derinden etkiliyor. İmzaladığı kararlar, yaptığı açıklamalar, taşları yerinden oynatıyor. Özellikle gümrük vergilerini yükseltme eylemi ABD’ye ihracat yapan ülkeleri ve tabii ki bizi de yakından ilgilendiriyor. Çünkü 2024 yılında Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 16,3 milyar doları aştı. İthalatımız da 16,2 milyar dolar oldu. Toplam dış ticaretimiz de 32,6 milyar dolara yaklaştı. Bu rakamlar Trump’ın ilk başkanlık döneminin başladığı 2017’den önceki yıl olan 2016 sonu itibariyle ‘askeri alanda stratejik ortak iki ülke’ için çok düşüktü. 2024 sonu itibariyle elde edilen başarıda Trump’ın ilk başkanlık döneminde attığı adımların etkisi çok büyüktür. Çünkü Trump, acemi başkanlık döneminde Türkiye aleyhine ağır sözlere ve eylemlere imza atsa da sonradan ‘iki ülkenin iyi ilişkilerinin iki taraf için de ne kadar faydalı olduğunu’ anlamıştı. Bu nedenle de o günlerde 18,5 milyar dolar olan toplam dış ticaretin 100 milyar dolara yükselmesi için bir proje başlatmıştı. Sonra seçimi kaybetti ve Biden başkan oldu. Biden de bu pozitif gündemi büyük ölçüde korudu ve iki ülkenin dış ticareti 8 yılda yüzde 75 yükselmiş oldu. Eğer ilk başkanlık döneminin sonlarında başlattığı Türkiye politikalarını devam ettirirse iki ülkenin de menfaatine ‘ticaret ve yatırım büyümesi’ yaşanabilir. Bu konuda olumlu sinyaller geliyor.
Pozitif gündemli ‘ekonomi diplomasisi’ başladı
Geçtiğimiz hafta ilginç bir bilgi paylaşıldı ve detaylı olmasa da haberlere konu oldu. Tera Yatırım Bankası Yönetim Kurulu Başkanı Emre Tezmen, sosyal medya paylaşımında ABD Başkanı Donald Trump'ın seçim kampanyasına önemli katkılar sağlayan iş insanlarından Gentry Thomas Beach’in, İstanbul’a geldiğini ve kendisiyle çok yararlı bir görüşme yaptıklarını duyurdu. Beach, Highground Holdings’in kurucu ortağı. Emre Tezmen’e bu görüşmenin mahiyetini sordum. Tezmen, aslında görüşmenin ‘bir ekonomi heyeti’ ile Atatürk Havalimanı’nda olduğunu, bu heyetin 4 günde 7 ülkede görüşmeler yapmak üzere’ yola çıktığını, heyetin İstanbul’dan sonra da Pakistan’a uçtuğunu anlattı. İstişare düzeninde gerçekleşen görüşmede de iki ülke arasındaki ticari işbirliğinin gelişmesine yönelik yeni adımların değerlendirildiğini vurguladı. Tezmen, “Yeni bir sayfa açılsın yönünde bir irade oluştu. Bu nedenle de Türkiye’de anlaşabilecekleri patronları arıyorlar. Toplantı bir beyin fırtınası gibi gerçekleşti. Ben de ABD ile ilişkilerimiz açısından pozitif bir döneme girdiğimizi düşünüyorum. Görüşmemizde karşı tarafta da bu düşüncenin hakim olduğunu net bir şekilde gördüm. Beach de ilişkilerin daha iyi bir rotaya oturmasında ekonomi diplomasisinin büyük öneme sahip olduğunu, iki ülke arasında on yıllardır var olan askeri stratejik işbirliğinin ekonomik ilişkilerde de olması gerektiğini düşünüyor” dedi.
Peki, somut başlıklar neydi? Emre Tezmen bu konuda da şunları söyledi: “ABD’nin bu bölgedeki en önemli ticari partnerlerin başında Türkiye'nin geldiğini vurguladık. Yeni dönemde Türk iş dünyası açısından ABD ile işbirliğini geliştirmek için çok önemli fırsatlar var. Görüşmemizde bunları ve ülkemizin kapasitesini kapsamlı olarak anlattık. Özellikle enerji, maden, teknoloji ve finans sektörleri öne çıktı. Bölgedeki üçüncü ülkelerde ortak projelere de çok ilgi duyuyorlar. Afrika, Balkanlar ve Pakistan bu anlamda dikkati çekiyor. Anlıyoruz ki Sayın Trump’ın yeni dönemi Türkiye adına önemli fırsatlar sunacak. Biz bu konulara sadece kendi şirketimizin menfaati açısından bakmıyoruz. Ülkemizin, insanımızın genel refahını çok önemsiyoruz. İş dünyamızın tamamının bu dönemi iyi değerlendirmesi gerektiğini düşünüyoruz. Sağlayacağımız işbirlikleri ile doğru bir ekonomi diplomasisi uygularsak ülkemizin menfaatine önemli kazanımlar elde edebiliriz.”
Tera, teknolojiyle de tarımla da ilgileniyor
Tera Yatırım Bankası Yönetim Kurulu Başkanı Emre Tezmen’e, kendi işlerini soruyorum. Çünkü Tera’yı eski bürokratlardan Oğuz Tezmen’in kurduğunu biliyorum. Şu anda ‘orunsal başkan’ olarak Tera’ya katkıda bulunmaya devam eden Oğuz Tezmen, 1987 yılında Milli Piyango İdaresi'nde Genel Müdür olarak görev aldı. 1989-1993 arası Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşar Yardımcılığı, Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarlığı ve Türk Telekom Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerini ifa etti. Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanlığı da yaptı. Sonra özel sektörde çalıştı. Oğuz Tezmen’in oğlu Emre Tezmen, şöyle konuşuyor: “Yatırım Bankasını 20 yıl önce ben kurdum. Bu alanda çok iş var. Varlığa Dayalı Menkul Kıymek (VDMK) ihracında iyi gidiyoruz. Katılım esaslı finans da (Sukuk) da yapacağız. Mikro kredi vereceğiz. Teknoloji şirketlerine yatırımlar yaptık, tarıma da girdik. Salihli’de su işine ve zeytinyağına yatırım yaptık. Yakın zamanda Pera Yatırım Holding’in büyük ortağı olduk. Savunma sanayi için çok önemli işlere imza atan siber güvenlik şirketi ‘Barikat’ı satın aldık. Bu şirkette 300 kişi çalışıyor. Şimdi NATO ihalelerine hazırlanıyor. Yeni satın almalar da yapacağız.”
