Türkiye 2024’te 28,3 milyar dolarlık makine ihracatı yaptı. Ülkemizde özellikle sanayimizin kullandığı makinelerin büyük bölümü üretilebiliyor ve yeni yatırımlarla bu üretimlere yenileri ekleniyor.
Takım Tezgâhları Sanayici ve İş İnsanları Derneği’nin (TİAD) de kurucusu olan Tezmaksan Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Mustafa Aydoğdu ile sohbet ediyoruz. Aydoğdu’nun şirketi, Türkiye genelindeki fabrikalarda on binleri aşan makinelerin tedarikçisidir. Son yıllarda üretici ve ihracatçı vasfını da kazandı. Sivas’ta kurdukları fabrikada ‘sanayi robotları ve CNC makineler’ üretimi yapılıyor. Geçen yıl ‘Made by Sivas’ imzasını taşıyan robotların yüzde 80’i Avrupa ve ABD’ye ihraç edilmiş. Bu sene ihracat yavaş gidiyor ama iç piyasada talep canlı. Hacı Mustafa Aydoğdu, “Bizim Sivas’ta ürettiğimiz ‘robot ve cnc makinelerin’ benzeri Almanya’dan alınınca 85 bin Euro’dan fazla ödeniyor. Biz ise 40-45 bin Euro gibi bir fiyatla satabiliyoruz. Alman malı da öyle bizimkinden üstün falan değil, bizimkiler de yüksek kalite ve çok daha fazla özelliği var” diyor. Aydoğdu’ya eski günleri soruyorum, işleri nasıl kurduğunu, geliştirdiğini şöyle anlatıyor:
“Sivas, Koyulhisar, Yukarı Kale Köyü’nde doğdum. Köyümüz 400 haneli büyük bir köydü. Ortaokul öğrencisiyken babama baskı yaparak bir bakkal dükkânı açtırdım ve esnaflığa küçük yaşta başladım. Sonra askerliğe kadar teyzemin eşiyle ortak kamyon alıp nakliyecilik yaptım. İlçemizde o yıllarda siyaset çok canlıydı. Ülke genelinde de öyleydi. Sağ-sol kavgaları vs. Ben de daha 23 yaşımda MHP’nin ilçe başkan oldum. İlk seçimde de CHP’ye karşı adayımızı belediye başkanı seçtirmeyi başardık. 1976’da ablamın ısrarı ile İstanbul’a geldim ve ortak iş kurduk. Yarısı benim yarısı da yeğenim ile beraber dört ortağın olan Uzay Makine’yi kurduk. O zamanlar da tezgah imalatı yapıp satıyorduk. Üretim zordu çünkü sürekli elektrik kesintileri olurdu ama biz de çok çalıştık. Bir süre sonra da makine ithalatçılarından makine alıp satmak üzere Tezmak adıyla başka şirket kurduk. Satışta çok başarılıydım. İthalatçı firmalar bana sınır koymaya başladı. Ben de onlara kızdım ve 1986’da ilk kez Çin’e, Tayvan’a gittim ve oradan ithalat yapmaya başladım. O zamanlar Çin çok kötü durumdaydı, ne kalacak yer vardı ne de yiyecek bir şeyler. Tezmaksan olarak çok satış yapmaya başladık. Ben işimi çok seviyordum zaten rahmetli babam da ‘ne iş yaparsan severek yapmalısın ki başarılı olasın’ derdi. Ticarette bilerek yanlış yapmadım, hata yaptıysam da özür dilemeyi bildim ve hatamı telafi etmeye hep özen gösterdim. Ortaklık ilişkileri iyice bozulunca da 1999’da ayrılma kararı aldım, ayrılış bir yıl sürdü. Ortaklardan ayrıldıktan sonra oğlum Hakan askerliğini yaptı ve benim yanıma geldi, sonra kızım da geldi ve biz aile şirketi olarak devam ettik. Bir de dış ticaret şirketi kurduk ve 2001 yılı Mart ayında Çatalca’da serbest bölgede yer alıp inşaata başladık. Oranın nimeti çok büyük oldu. Şu anda Toyota dahil 34 farklı makine mümessilliğimiz var. Yıllardır ülkemizin her yerindeki fabrikalara on binlerce makine sattık. Satış sonrası servis işine çok önem verdik ve sattığımız makinelerin arkasında durduk. Bu bizi daha da güçlendirdi. Kazandığımız parayı da hep işimize yatırdık.
Üretim fikrimiz en baştan beri vardı
1997’de yine üretim yapmayı düşündük olamadı. Sonra 2007’de gündeme geldi ama küresel kriz oldu. 2013’te ‘yapalım’ dedik, maliyetler tutmadı. Ancak mutlaka üretim istiyorduk, çocuklarım da çok istiyordu ve sonunda fabrikalar için robot üretimine başladık, önce montaj ağırlıklıydı ama şimdi Sivas’ta kurduğumuz fabrikada daha yerli üretim yapıyoruz. Ayrıca dünyada 4 ülkede üretilebilen çok nitelikli cnc makine üretimine de başladık. Sivas’ta yatırımı önce Birinci OSB’de yapacaktık ki Cumhurbaşkanımız, orada Nitelikli OSB kurulmasını istedi ve biz de 50 dönüm yer aldık. 2023’te fabrikanın inşaatına başladık ve 9 ayda bitirdik. Çok eksenli makine yatırımları yaptık ve ayrıca savunma sanayimize de farklı üretimler için çalışıyoruz. Robot üretimimiz gayet iyi gidiyor. Yatırım tamamlandığında ‘karanlık fabrika’ olacak. Şu anda Tezmaksan’da toplam 320 kişi çalışıyor. Çoğu mühendis, Sivas’tan ihracat yapıyoruz. Geçen yıl robot üretimimizin yüzde 80’i Avrupa ve ABD’ye satıldı. 35 ülkeye satmışız. Çünkü fiyat ve teknoloji avantajımız var. Hollanda’da da şirket kurduk. Bu sene ihracat biraz yavaşları ama iç piyasaya da vermeye başladık. Sanayisi iyi illerimizdeki fabrikalar robot ve cnc makine için bize geliyor. Yeni siparişler alıyoruz. Sivas’taki fabrikada tam kapasite üretime ulaşınca yılda 100 robot üretebileceğiz. Ortalama 80 adetlerde oturur. Ek yatırımla kapasite artırılabilir. Yüksek teknoloji cnc makine üretimimiz ise yıllık 20 adet olabilir o da ortalama 15’lere oturur. Her ikisinin tam kapasite üretimler mümkün olduğunda ihracat değerinin yıllık 250 milyon dolar olabileceğini tahmin ediyoruz.”
