Şili’de herkes askeri diktatör Pinochet enkazının kaldırılması gereğinde buluşmuştu. 2019’daki büyük sokak gösterileri halkın beklentisini yansıtıyordu: Daha iyi sağlık koşulları, parasız üniversite eğitimi ve düzeltilen emeklilik zemini…
Beklenen oldu, bağnazlaşmış sağ cepheye karşı oluşturulan birleşik cephe 2021’de Şili Ulusal Meclisi’nde çoğunluğu sağladı. Sonrasında yine aynı yıl eski bir öğrenci lideri olan, 39 yaşındaki Gabriel Boric devlet başkanı seçildi. Boric ülkede yeni bir anayasa yazma sözü verdi. Dünyanın en uzun anayasa metninde yok, yoktu. Ancak yerindeliği ve gerçekleşebilmesi tartışmalıydı. Parasız su kullanımından, her koşulda grev hakkına, kamulaştırılacak madenlere uzanan başlıklar çok tartışma yarattı. 2022’deki referendumdan %62 “hayır” oyu çıktı. Boric daha sade ve somut bir metin sözü verdi ama ekibin oluşturulmasında ilkeler belirlenmedi. Ülkenin %50’sini oluşturan sağ muhafazakar görüş temsilcileri komisyona alınmadı.
Bu uzayıp giden süreç halkın bu kez erken seçim istemesine yol açtı. 7 Mayıs’taki seçimlerde Boric büyük bir yenilgiye uğradı ve “askeri diktatörlük iyi idi!” demekten kaçınmayan Şili Cumhuriyetçi Partisi 51 kişilik parlamentoda 23 koltuk sağladı. Diğer bir sağ parti 11 koltuk kazandı. Boric yanlıları ise 11 koltukla yetinmek zorunda kaldı. Şimdi bu parlamento yeni anayasa metnini Aralık ayında halk oyuna sunacak. Şili deneyi birkaç ders çıkarmamıza olanak sağlıyor…
Zaman kullanımı siyasette çok anlamlı, bu birinci ders. Siyaset gecikmeleri sevmiyor. İkinci ders, halkın taleplerinin iyi tartılması, tatbiki olanaksız düzenlemelerden kaçınılması. Üçüncü ders, demokrasinin gereği uzlaşma ve ittifakların yapılması...
Şili’de özgürlükçü yönetim ve lideri Boric bunları yerine getiremedi. Şimdi makara boşaldı ve filmin yeniden başına gelindi.
Üstelik böylesi bir ortamda stratejik olan lityum maden kaynaklarının devletleştirilmesi kararı Boric’in elini daha da zora sokacak. Bu ortamda Cumhur başkanı Boric’in süresinden önce görevden ayrılmasına bile şaşırmamak gerek.
Halkın taleplerini savunmak ne yazık ki her zaman iktidar olmayı sağlamıyor.
GÜNÜN NOTU:
Suriye “captagon” adlı sentetik uyuşturucuyu imal ve ihraç etmemek karşılığında Arap Birliği’ne yeniden alındı, siyaset nelere kadir…
