ŞEBNEM TURHAN
Borsa İstanbul’da hem iç siyasi gerilimler hem de küresel gerginlikler nedeniyle yaşanan dalgalı seyir, sabit yatırımların getirilerinin artması, halka arzlara ara verilmesi hisse senedi yatırımcısını da etkiledi. Ekim 2023'te 8.55 milyon ile rekor kıran hisse senedi yatırımcı sayısı bugün 6.42 milyona indi ve 2 yıl öncesine geri döndü. Yeniden halka arz süreci tetikleyici olursa yatırımcı sayısının artabileceğini söyleyen uzmanlar yine de 5 yılda 1 milyondan 6.4 milyona yatırımcıya ulaşılmasının önemli olduğunu dile getirdi. Öte yandan para piyasası ve döviz fonları ile döviz ve TL mevduatına yatırımcının ilgisi devam ediyor.
Düşük faiz döneminde getiri arayışı
Hisse senedi yatırımı özellikle pandemi döneminde uygulanmaya başlayan ve Haziran 2023’e kadar süren düşük faiz politikasıyla getiri arayışlarında ön sıralarda yer alıyordu. Ardından başlayan halka arzlar ve halka arz şirketlerinin ilk işlem günlerinde tavan tavan serisini yakalaması da yatırımcıların borsaya koşmasına neden oldu ve pandemi öncesi 1-1.5 milyon olan yatırımcı sayısı hızlıca artmaya başladı. Yatırımcı sayısı Ekim 2023’te ise 8.55 milyon ile tarihi en yüksek seviyesini gördü. Haziran 2023’ten itibaren uygulanmaya başlayan sıkı para politikası ise hisse senedi yatırımcısında değişikliğe yol açtı, sıkılaşan finansal koşulların bilançolarda olumsuz etki yaratması da bu eğilimi besledi. TL mevduattan ve para piyasası fonlarından risksiz yüksek getiriye yönelen yatırımcılar ve iç siyasi gerilimlerle hisse senedi piyasasından çıkan yabancı yatırımcılarla Borsa İstanbul’da yatırımcı sayısı gerilemeye başladı.
30 Temmuz itibariyle Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre hisse senedi piyasasında yatırımcı sayısı 6.42 milyon. En son bu rakamlar Ağustos 2023’te görülmüştü hisse senedi piyasasında yatırımcı sayısı olarak. Tarihi zirvesinden ise 2.13 milyon geride olan yatırımcı sayısında uzmanlar kısa vadede hızlı bir artış ise beklemiyor. Borsa İstanbul endeksleri de her ne kadar son aylarda toparlanma çabasında olsa da çoğu endeks 52 hafta öncesine göre yatırımcısına kaybettirmiş durumda.
Marbaş Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru, Türkiye’de hem siyasette hem de yatırım piyasasında bloklar arası geçişin çok sıkı olduğunu ve yatırımcıların tercihlerinin hızla değişiklik göstermediğini belirtti. Kuru, yatırımcının sanıldığı gibi borsadan mevduata ya da mevduattan borsaya geçmediğini bu yatırımcılar arasında yapısal farklılıklar bulunduğunu vurguladı.
Halka arzlar tetiklemeden yatırımcı sayısı artmaz
Özellikle halka arz ikliminin bakiyeli yatırımcı sayısını çok etkilediğini dile getiren Kuru, şunları söyledi: “Yatırımcı sayısının 8.55 milyondan 6.42 milyona gelişine baktığımızda bakiyesi 1 milyon ile 100 bin TL arası bloktan çok çıkış olduğunu görüyoruz. Bunlar da halka arz için hesap açan ve halka arzlara katılmayı hedefleyen yatırımcıların bakiyeleriydi. Halka arz takvimi boşalınca bunlar da buradan paralarını geri çekti. Pandemi ve sonrası dönemde paramı ne yapayım derdi vardı, ne alalım ne satalım diye sürekli soruyorlardı. Şimdi artık bu soruyu çok almıyoruz. Mevcut konjonktürde paramı ne yapayım derdi yok. Hiçbir şey bilmiyorsa yatırımcı mevduat yapıyor. Borsada getiri arayışı geride kaldı.”
Merkez Bankası’nın başlayan politika faizi indirimi döngüsü de tek başına yatırımcı sayısını artıracak unsur olmayacağına işaret eden Kuru, halka arz süreci yeniden başlayarak tetikleyici olursa yatırımcı sayısının eski dönemlerine döneceğini ifade etti. Kuru, son 5 yılda 1 milyon civarından 6.43 milyona çıkmasının da hisse senedi yatırımcı sayısının çok çok önemli ve yeterli olduğuna da dikkat çekti.
■ Gıda, ticaret, spor endeksinde çift haneli kayıplar
Borsa endekslerinde son 52 hafta göz önüne alındığında eksiler dikkati çekiyor. BİST100 endeksi 52 hafta öncesine göre yüzde 1,39 gerideyken, sanayi endeksi yüzde 7,62, ticaret endeksi yüzde 12,57, sürdürülebilirlik endeksi yüzde 1,95, metal eşya endeksi yüzde 11,86, gıda endeksi yüzde 20,9, tekstil endeksi yüzde 7,34, spor endeksi yüzde 42,36, iletişim endeksi yüzde 9,49, bilişim endeksi yüzde 16,24 geride bulunuyor. Bu dönemde yükselen endeksler arasında ise yüzde 62,46 ile teknoloji başı çekiyor ki bunda da Aselsan hissesinin performansı önemli. Halka arz endeksi yüzde 48,94, inşaat endeksi yüzde 56,29, aracı kurumlar endeksi yüzde 74,95, sigorta endeksi yüzde 10,26, likit bankacılık yüzde 9,39, bankacılık yüzde 8,75, mali endeksi yüzde 16,11, ulaştırma endeksi yüzde 7,26 daha yukarda bulunuyor 52 hafta öncesine göre.
