ŞEBNEM TURHAN
Türkiye’de tüketici enflasyonu (TÜFE) kasımda aylık yüzde 479 artan doğalgaz fiyatlarına rağmen taze meyve ve sebzeler ile dayanıklı mal grubunda hız kesen fiyat artışlarıyla yüzde 3,9 olan beklentilerin altında yüzde 3,28 arttı. Yıllık enflasyon ise ekimdeki yüzde 61,36 seviyesinde neredeyse yatay kalarak yüzde 61,98’e geldi. Doğalgazın enflasyon hesabındaki ağırlığının yüzde 2,9 olması tüketici enflasyonunun daha yükselmesinin önüne geçerken yaz aylarında yüzde 9 artan hizmet enflasyonundaki yükselişin de yüzde 2,76’ya inmesi dikkat çekti. Ekonomistler enflasyon rakamlarının Merkez Bankası’nın öngördüğü patikaya uygun şekillendiğini dile getirerek yılsonu yüzde 65 oranın yakalanabileceği görüşünde. Ancak beklentilerdeki bozulmanın henüz iyileşmediğine de işaret ediliyor.
Aylık enflasyonda düşüş üçüncü ayda
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre aylık tüketici enflasyonu yüzde 3,28 artarak gerileme eğilimini üçüncü aya taşıdı. Temmuz ve ağustosta yüzde 9'u aşan aylık tüketici enflasyonu eylülle birlikte yüzde 5'in altına inerken ekimde yüzde 3,43'e geriledi, kasımda ise yüzde 3,28'e geldi. Yıllık tüketici enflasyonu ise yüzde 61,98’e yükseldi.
Taze sebze ve meyvede indirim
TÜİK verilerine göre gıda ve alkolsüz içecekler grubunda aylık enflasyon yüzde 2,78 arttı ve aylık enflasyona etkisi 0.73 puan oldu. Taze meyve ve sebzelerde ise kasımda yüzde 2,66 fiyat düşüşü gözlenmesi ise dikkat çekti. TÜİK verilerine göre patates fiyatları aylık yüzde 1,12, taze meyveler ise yüzde 4,96 geriledi. Yıllık gıda enflasyonu da ekimdeki yüzde 71,99 seviyesinden kasımda yüzde 67,16'ya indi.
Sigara zammı etkili oldu
Alkollü içecekler ve tütün grubunda sigara zammının etkisi görüldü. Aylık enflasyon yüzde 8,64 oldu ve manşet tüketici enflasyonuna 0,33 puan artırıcı yönde katkı verdi. Giyim ve ayakkabı grubunda ekimdeki yeni sezon zamlarının ardından kasımda fiyatlar yüzde 0,31 geriledi bu düşüş manşet enflasyonda 0.02 puan sınırlı bir düşüş sağladı.
Doğalgaz 1.44 puan arttırdı
Konut grubunda ise ağırlıklı olarak doğalgaz fiyatlarındaki artışın etkisi gözlendi. Hanelerin doğalgaz tüketiminin bedelsiz kullanım miktarı olan 25 metreküpün üzerine çıkması, enerji fiyatlarının hızlı artış yaşamasına neden oldu. Konut grubunda aylık enflasyon yüzde 11,17 arttı ve manşet tüketici enflasyonunu 1.44 puan yukarıya taşıdı. Mayısta ‘0’ olarak baz alınan doğalgazın Mayıs 2024'te baz etkisi ile yüzde 70 - 75'e yükselmesi bekleniyor. Ekimden kasıma doğalgaz fiyatları yüzde 479 arttı. Doğalgazın enflasyon sepetindeki ağırlığı ise yüzde 2,9 seviyesinde. Bu nedenle böylesi yüksek bir artış da manşet enflasyonu sınırlı olarak etkiledi. Kiralarda ise aylık artış kasımda yüzde 5,97 olurken ekimdeki yüzde 7,91 seviyesinden gerileme dikkat çekti.
MB Başkanı Erkan dikkat çekmişti
Ev eşyası grubunda fiyatlar kasımda aylık olarak yüzde 2,31 yükselirken manşet enflasyonu 0.19 puan yukarı taşıdı. Ancak çamaşır makinesinde yüzde 0,34, elektrikli ev aletlerinde yüzde 2,26 ile yüzde 3,19 arasında fiyat düşüşleri yaşandı. Dayanıklı mal grubunda aylık enflasyon yüzde 0,66 arttı. Nitekim Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan da geçen hafta bu mal gruplarında para politikasını etkisiyle fiyat artışlarının yataylaştığını dile getirmişti. Benzin ve motorin fiyatlarında yaşanan indirimler ulaştırma grubunda aylık enfl asyonun yüzde 0,21’de kalmasını sağlarken Apple’ın yeni iPhone modellerinin ve yine döviz kurlarındaki hareket nedeniyle ithal telefon ürünlerine gelen zamların etkisiyle haberleşme grubunda aylık enflasyon yüzde 3,43 oldu. Böylece haberleşme grubundan manşet enflasyona 0.1 puanlık etki geldi.
BAKAN ŞİMŞEK: ENFLASYONLA MÜCADELEYİ BAŞARACAĞIZ
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından TÜİK tarafından açıklanan kasım ayı enfl asyon verilerine ilişkin paylaşım yaptı. "Kasım ayında da devam eden çekirdek enfl asyondaki düşüş cesaret vericidir. C endeksindeki (enerji, gıda, içecek, tütün, altın hariç TÜFE) aylık artışlar önemli ölçüde zayıfl adı." değerlendirmesinde bulunan Şimşek, söz konusu oranın eylül ayında yüzde 5,28, ekim ayında yüzde 3,72 ve kasım ayında yüzde 1,96 olduğuna işaret etti. Şimşek, bu oranların, enfl asyonda ciddi momentum kaybına işaret ettiğini belirterek, "Yıllıklandırılmış çekirdek enfl asyon, hedefl erimizle uyumlu. Enfl asyonla mücadele süreç işi, programımızı kararlılıkla uyguluyoruz, başaracağız" ifadesini kullandı.
EKONOMİSTLER ENFLASYON VERİSİNİ NASIL DEĞERLENDİRDİ
YILSONU YÜZDE 65’İN TUTTURULMASI MUHTEMEL
Gedik Yatırım Baş Ekonomisti Serkan Gönençler:
TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın da dikkat çektiği üzere aylık enflasyon eğilimindeki düşüşün hızlanarak devam ettiğini görüyoruz. "Doğalgazda sıfır fiyat" uygulaması kaynaklı 1.5 puana yakın katkıya rağmen aylık enflasyondaki düşüş eğiliminin devam ettiğini görüyoruz. Bu durumun daha büyük ölçüde çekirdek enflasyonun bileşenlerinden kaynaklanması daha da olumlu bir gelişme. Örneğin, dayanıklı mal grubu enfl asyonu sadece yüzde 0,7 seviyesinde gerçekleşmiş, ki Gaye Erkan da İSO’daki konuşmasında otomotiv ve beyaz eşya fiyatlarındaki yavaşlamaya dikkat çekmişti. En fazla katılığı gösteren hizmet enfl asyonunun yüzde 3,0’ün altına gerilemesi de, temmuz-eylül arası gerçekleşmenin ortalama yüzde 9,0 olduğu dikkate alındığında, önemli bir yumuşamaya işaret ediyor. Bu olumlu olarak değerlendirilebilecek gelişmelere karşın, işlenmiş gıda tarafında ve ağırlıkla hızlı tüketim mamullerinden oluşan “diğer temel mallar” kaleminde hızlı fiyat artışlarının devam ettiğini görüyoruz. Toparlarsak, bugünkü veriyi genel hatlarıyla olumlu değerlendirdiğimizi söyleyebiliriz. Daha önce TÜFE enfl asyonunun yılı yüzde 70’e yakın seviyelerde tamamlamasını beklediğimizi belirtmiştik. Ancak, verinin ardından TCMB’nin yüzde 65,0’lik tahmininin tutturulması da muhtemel görünüyor. Özetle, TÜFE enflasyonu TCMB'nin öngördüğü patikaya uygun gidiyor. Bu da aralık ya da en geç ocakta faiz artışlarının sonlanabileceği beklentilerini destekliyor.
BEKLENTİLERDEKİ İYİLEŞME ŞU AŞAMADA SINIRLI
TSKB Ekonomik Araştırmalar Baş Ekonomisti Şakir Turan:
TÜFE kasımda piyasa beklentilerinin bir miktar altında gelirken, yıllık enflasyon hafif yükseldi. Momentum göstergeleri gerileyerek yukarı yönlü risklerin hafiflediğini teyit etti. Kasım yı verilerinin detayları kurlardaki yükselişin, vergi ve asgari ücret artışlarının mal fiyatlarına yansımasının büyük ölçüde geride kaldığına işaret ediyor. Bununla birlikte geçmişe endeksleme eğiliminin sürdüğü kira gibi hizmet kalemleri ve birikimli maliyetlerin daha gecikmeli yansıdığı ve talebe duyarlı bazı mal fiyatları ise enfl asyon dinamiklerine dair karışık bir tablo çiziyor. Sıkılaştırıcı düzenlemelerin talepte yol açtığı ivme kaybı yeni başlamışken beklentilerdeki iyileşme şu aşamada sınırlı görünüyor. Bu ortamda asgari ücret artışına dair tartışmalar ve beklentilerdeki katılık nedeniyle kısa vadede fiyatlama davranışları üzerindeki belirsizliklerin yüksek olduğunu değerlendiriyoruz.
