ŞEBNEM TURHAN
Altın fiyatlarındaki keskin yükseliş yatırımcısına büyük karlar sağlarken altın borçlanması süren Hazine ve Maliye Bakanlığı’na negatif etki yaptı. QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre iki ayda altın fiyatlarındaki sert yükseliş altın stokundan elde edilen karı 64 milyar dolar arttırdı, bunun 55 milyar doları mevduat ve yastık altı altından kazanç olarak gerçekleşti. Hazine’nin 2024 ile 2025 yıllarında ihraç ettiği ve 2026 yılı içinde ödemesi gereken altın borcunun faturası ise 9.4 milyar dolar arttı.
Ocakta 27.4 tonluk borç ödemesi var
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2017 yılından itibaren altın cinsi tahvil ve kira sertifikası ihraçlarına başladı, 2020 yılında en hızlı altın borçlanmaları gerçekleştirildi. 2023 yılında altın cinsi borçlanmaya verilen ara 2024 yılında yeniden başladı. 2024 ve 2025 yıllarında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre 8 altın tahvili, 8 de altına dayalı kira sertifikası ihraçları yapıldı. Bu ihraçların tamamının geri ödemesi gelecek yıl ocak ayında başlayarak ekim başına kadar tamamlanacak. En yüklü ihraçlar olarak geçen yıl şubatta yapılan yaklaşık 16.9 ton altın tahvili ve 24.3 ton altına dayalı kira sertifikası ihraçları öne çıkarken gelecek yılın ilk ayının sonunda 6.5 ve 20.9 tonluk altın tahvil ve kira sertifikası geri ödemesi bulunuyor.
Altın borcu 24 milyar doları aştı
EKONOMİ olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın bilgilerinden altın tahvilleri ve altına dayalı kira sertifikası ihraçlarının o günkü ons altın fiyatına göre değerini ve bugünkü ons altın fiyatına göre değerini hesapladık. İhraç edilen gündeki altının ons fiyatı ile ihraç edilen altının gram miktarını 1 ons altının yaklaşık 31.10 gram olmasına bağlı olarak ons büyüklüğüne çevirerek yaklaşık bir değer belirledik. Ve bugünkü altının ons fiyatı ile yine ihraç edilen ons altın miktarını göz önüne alarak bugünkü değeri hesapladık. Yapılan hesaplar ve Hazine'nin verilerine göre iki yılda Hazine 183 milyon 867 bin 45 gram altın tahvil ve kira sertifikası ihalesi yaptı. Bu yaklaşık 183.9 tonluk bir altın borcu olduğunu ortaya koyarken ons birimiyle de bu miktarın 5.9 milyon onsa eşdeğer olduğu hesaplandı. Hazine'nin altın borcunun ihraç günü altın ons fiyatı göz önüne alınarak yapılan hesapta 14 milyar 686,3 milyon dolar olurken dün 4070 dolar açılan altının ons fiyatı ile borcun dolar karşılığı 24 milyar 62 milyon dolara yükseldi. Yani altın fiyatlarındaki keskin yükseliş Hazine'nin altın borcunu yaklaşık 9.4 milyar dolar daha artırdı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı mayıstan bu yana altın borçlanması gerçekleştirmiyor. Üç aylık borçlanma takvimine göre yılsonuna kadar da yeni bir altın tahvili veya altına dayalı kira sertifikası ihracı da planlanmıyor.
55 milyar dolar kâr yastık altı ve mevduatın
Altın fiyatlarındaki yükseliş Hazine’nin maliyetini artırırken altın varlığını büyüten Merkez Bankası ile yatırımcıyı ise memnun etti. QNB ekonomistleri Erkin Işık, Deniz Çiçek ve Şakir Oktay Gür'ün raporuna göre altın fiyatlarındaki keskin artış, son aylarda altın stokundan elde edilen kârı belirgin olarak yükseltti. QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre, sadece ağustos-eylül aylarında altın stokundan elde edilen kâr toplam 64 milyar dolara ulaştı ve bunun 42 milyar doları sadece eylül ayında gerçekleşti. Toplam 64 milyar dolarlık karın da 55 milyar doları özel sektör yani mevduat ile yastık altı altından oluştu. Karın sadece 9 milyar doları da kamu kesiminde gerçekleşti. Hesaplamaların yer aldığı rapora göre son 1 yıllık dönemde ise, özel sektörde 130 milyar dolar, kamu kesiminde ise 21 milyar dolarlık toplam değer artışı yaşandı. Bu toplam değer artışı, GSYH’ye oranla yüzde 10 seviyesinde oluştu.
Yastık altı stoku 3 bin tonun üzerinde
Raporda, QNB ekonomistlerinin yaptığı son hesaplamalara göre, yurt içindeki toplam altın stokunun ağustos ayı itibarıyla 4 bin 228 ton yani 499 milyar dolar düzeyinde olduğu hatırlatılarak ancak, bu miktarın tamamının yastık altı altın olmadığı stokun 550 tonunun mevduat, 581 tonunun ise Hazine ve TCMB sahipliğinde olduğu kaydedildi. Geriye kalan 3 bin 97 tonun ise kayıt dışı fiziki altın tutarını yansıttığını tahmin etti.
■ Altın ithalatı eylülde 2 yılın zirvesine çıktı
QNB raporunda aylık değişimlere bakıldığında, eylül ayında altın ithalatının 2.5 milyar dolar ile son 2 yılın en yüksek seviyesine ulaştığı vurgulandı. Bu artışta, fiyat yükselişinin de etkisi olmakla birlikte, ton bazında bakıldığında, bu senenin ilk yarısındaki değerlerin çok uzağında olmadığı kaydedildi. Üretim ve ihracat verileri ile birlikte değerlendirildiğinde, eylül ayında altın stokunda 18 ton artış gerçekleştiğine işaret edilen raporda bunun son 5 ayın en yüksek artığı olduğu vurgulandı. Bu artışın büyük ölçüde altın mevduat artışı ile örtüştüğünü hesapladıklarını bildiren QNB ekonomistleri bu nedenle, önceki 2 ayda olduğu gibi, kayıt dışı altın stokundaki artışın eylül ayında da sınırlı kaldığını kaydetti.
■ Varlık etkisi para politikasında gevşemeyi erteleyebilir
QNB ekonomistleri raporlarında altın fiyatlarındaki artıştan elde edilen varlık etkisinin, yüksek faiz oranlarına rağmen güçlü seyreden iç talebin bir nedeni olabileceğini belirterek TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın son konuşmasında para politikasını bir süre daha sıkı tutmak gerekeceğine vurgu yaptığını hatırlattı. QNB ekonomistleri “Yüksek faiz seviyelerine rağmen kredi büyümesinde yeterince yavaşlama olmadığı takdirde, kredi büyüme oranları ve bu kuraldan istisna tutulan kredilerin gözden geçirilmesi gerekebilir. Kredi büyümesindeki dirençli seyir de dikkate alındığında, altından kaynaklanan varlık etkisini dengelemek için para politikası ve makroihtiyati tedbirlerin daha uzun süre sıkı tutulması gerekebilir” diye yazdı.
