ŞEBNEM TURHAN
Borsa İstanbul’a beş aydır yeni şirket gelmiyor. Sermaye Piyasası Kurulu en son 6 Şubat bülteninde yeni halka arz izni vermişti. O günden bu yana ise halka arz onayı çıkmıyor. Haziranda kıpırdanmaya başlayan temmuzun ilk günlerinde ise yeniden 10 bin puanın üzerine kendini atan BİST100 endeksinin performansı sonrası halka arzlar yeniden gündemde. Ancak uzmanlar temkinli, henüz piyasadaki likidite sıkıntısının çözülmediğini vurgulayan uzmanlar üçüncü çeyrekte yeni halka arzların yapılabileceği görüşünde. Piyasa katılımcılarının verdiği bilgiye göre şu an 80-90 civarı dosya SPK’da onay bekliyor.
Hisse senedi piyasaları iç ve dış siyasi, jeopolitik gerilimler, alternatif getirilerin cazibesi, sıkı para politikasının talebe ve finansmana erişimde yarattığı sıkıntılarla şirketlerin düşük performansı nedeniyle oldukça dalgalı bir seyir izledi. Hem yerli hem yabancı yatırımcının eksikliğiyle yaşanan likidite sıkıntısı ise en öne çıkan hikaye oldu. Yılın ilk iki ayında yapılan halka arzlar ise katılımcı sayısının azlığı ve borsada işlem görme performanslarındaki zayıflık nedeniyle yatırımcının geçmiş yıllardaki gibi ilgisini çekmedi. Borsa endekslerinin negatif seyri de göz önünde bulundurulduğunda Sermaye Piyasası Kurulu da 6 Şubat’tan bu yana yeni halka arz izni vermedi.
13 halka arzın 6’sı halka arz fiyatının altında
Bu yıl ilk iki ayda 13 şirket halka arz oldu ve halka arzların toplam büyüklüğü 30 milyar 752 milyon 306 bin TL oldu. Dolar bazlı halka arzların büyüklüğü ise 30 bin 665 bin dolar olarak hesaplandı. Borsada işlem görmeye başladıklarından bugüne 13 şirketten 7'si halka arz fiyatının üzerinde işlem görürken 6 şirket de halka arz fiyatının altında kaldı. İlk işlem günlerinde de geçmiş yıllarda olduğu gibi tavan serisi gerçekleştirmeyen şirketlerin halka arzına da katılım oldukça düşük seviyelerde gerçekleşti. Önceki yıllarda milyonlarca yatırımcının katıldığı halka arzlara katılan bireysel yatırımcı sayısı 125 binlere kadar geriledi.
Yılın ilk halka arzı Armada Gıda'nın halka arzına 436 bin yurtiçi bireysel yatırımcıya dağıtım yapılırken, Enda Enerji'nin halka arzında 286.9 bin, Kalyon PV'nin 289.77 bin, Mopaş'ta 236.8 bin, Gülermak'ta 595.3 bin kişi, Ege Yapı'da 348.12 bin, Akfen İnşaat'ta 260.6 bin, Seranit Granit'ta 153 bin, Birleşim Grup Enerji'de 188.4 bin, Destek Faktoring'te 125.8 bin, Vişne Madencilik'te 228.3 bin, Balsu Gıda'da 200.3 bin, Bulls GSYO'da 171 bin dağıtım gerçekleştirildi. Halka arzların sürükleyici gücü yurtiçi bireysel yatırımcıdan bu kadar düşük talep gelmesi de halka arzlara mola verilmesi sürecini hızlandırdı.
Destek Faktoring ve Vişne Madencilik ayrışıyor
Bu arada halka arzlarını yılın en düşük sayılarıyla gerçekleştiren Destek Faktoring ile yılın en düşük halka arz büyüklüğüne sahip şirketlerden biri olan Vişne Madencilik’in hisse fiyatlarındaki olağanüstü hareketler bu yılın halka arz şirketlerinin borsa performanslarından ayrışıyor. Bu iki şirket Tera Yatırım tarafından halka arz edildi ve iki şirket de Tera Yatırım’ın Tera Porftöy Birinci Serbest Fonu’nda yer alıyor.
Halka arz fiyatının en çok altına düşen şirket ise Akfen İnşaat, bu şirketin hisseleri halka arz fiyatının yüzde 40,78 altında işlem görüyor. Armada Gıda halka arz fiyatının yüzde 13,95, Seranit Granit yüzde 20,58, Birleşim Grup Enerji yüzde 10,87, Kalyon PV yüzde 10,17, Enda Enerji yüzde 4,82 daha düşük seviyelerde bulunuyor.
10 bin üstü kalıcı olursa mümkün olabilir
Sermaye Piyasaları Danışmanı Yunus Kaya, son halka arzlarda başarılı olan şirketin bulunmadığı için yeni halka arza katılımların düştükçe düştüğünü hatırlatarak o trend varken yapılan her halka arzın felaketle sonuçlanacağını vurguladı. Kaya, o nedenle SPK’nın halka arzları durdurma kararı almalarının normal olduğunu belirterek şunları söyledi: “Cevap aranacak nokta, ne zaman başlarlar? Piyasa 10 bin puanın üstünde kalıcı olursa, TL bazlı rekora yaklaşırsak, yeniden arz yapılması mümkün olabilir. Ama yine büyük arzlardan ziyade küçük arzlar ve herkese eşit dağılım olan (750 milyon TL altı arzlar) daha mantıklı olur.”
11 bin seviyelerinde yaklaşıldıkça 1-2 onay çıkar
Bilgi veren bir piyasa katılımcısı şu anda piyasada likiditenin hala sınırlı olduğuna işaret etti. Faizler yüzde 35 seviyelerine gelmedikçe büyük halka arzın yapılmaması gerektiğini söyleyen kaynak, şayet halka arz izni çıkarsa bunun piyasaya faydasından çok zararı olacağını düşündüğünü vurguladı. Ancak kaynak, yeniden 11 bin seviyelerine yaklaşıldığında SPK’dan 1-2 halka arz onayı geleceğini belirterek bunun nedeninin de finansmana erişimin çok daha zorlaşmasına bağladı. Halka arz onayından önce çok dillendirilen ancak aktifleşemeyen selektif kredi konusunun üzerine gidilmesi gerektiğini belirten kaynak bazı firmaların alacakları olmasına rağmen kredi büyüme sınırları nedeniyle zor durumda kalabileceğini dile getirdi.
Öte yandan SPK'nın halka arz onaylarına verdiği 5 aylık ara pandemi sonrasında halka arzın gerçekleşmediği en uzun süreye de işaret ediyor. 2020 öncesinde daha az sayıda ve daha uzun aralıklarla halka arz yapılırken pandemi sonrası küçük yatırımcının artan ilgisiyle halka arzlar hızlanmıştı.
■ Yatırımcı sayısı düşse de portföyler artıyor
Merkezi Kayıt Kuruluşu haziran verileri marttan bu yana yatırımcı kaybının devam ettiğini gösteriyor. Mart sonunda 6 milyon 688 bin 127 olan toplam yatırımcı sayısı haziran sonunda 6 milyon 476 bin 45’e geriledi. Yerli yatırımcı sayısı da marttaki 6 milyon 618 bin 911 seviyesinden haziran sonunda 6 milyon 447 bin 13’e indi. Yatırımcı sayısı azalsa da portföy değerleri arttı. Bunda en önemli etken de toplam yatırımcı sayısı düşse de haziranda 250 bin lira ve üzeri portföyü olanların özellikle de 10 milyon lira ve üzeri portföyü olan yatırımcıların hem sayısının hem de portföylerinin artması oldu. Toplam portföy büyüklüğü mart sonu 5.85 trilyon lira iken, mayısta 5.48 trilyon liraya indi ama haziranda 6 trilyon lira aşıldı. Yerlinin portföy büyüklüğü de 3.68 trilyon lira iken martta, mayısta 3.56 trilyona geriledi haziranda 3.89 trilyon lira ile mart ayını geçmeyi başardı.
