MEHMET KAYA / ANKARA
Türkiye’de yatırım malı ithalatı 2024 Ocak-Eylül döneminde ilk kez tüketim malı ithalatının altında kaldı. Ticaret Bakanlığı genel ticaret sistemi verilerine göre Ocak-Eylül döneminde yatırım malı ithalatı 37 milyar 825 milyon dolar oldu. Aynı dönemde tüketim malı ithalatı ise 38 milyar 805 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
Geçen yıl aynı dönemde yatırım malı ithalatı tüketim mallarının 4.1 milyar dolar üstündeydi. Yıllık bazda 2023’te fark 5.1 milyar dolar, 2022’de ise 10.1 milyar dolar düzeyindeydi. Tüketim malları ithalatında son dönemde otomotiv ve taşıt araçları öne çıksa da bütün kalemlerde artış eğilimi gözleniyor. Bunda, yatırım malları ithalatındaki düşüş etkili olsa da, dönemsel olarak Türkiye’de son tüketiciye ulaşan yerli imalat sanayii ürünlerinin rekabetçilikte zayıf kaldığı ortaya çıktı.
2024 Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yatırım malı ithalatı yüzde 1,2 oranında geriledi. Aynı dönem kıyaslamasına göre tüketim malı ithalatı ise yüzde 13,5 oranında yükseldi. Tüketim malı ithalatı, 2023’ün tamamında bir önceki yıla göre yüzde 56,3 oranında artmıştı. Bunun öncesinde de 2022’de yine yıllık bazda yüzde 22,2 oranında bir artış görülmüştü.
Bu dönem aynı zamanda tüketim malları ithalat artışı sürekli olarak yatırım malları ithalat artışının üzerinde seyretti. Böylece, EVDS verisi bulunan 2013’ten bu yana ilk kez tüketim malı ithalatı dönemsel olarak yatırım malı ithalatının üzerine çıktı. Bu durum, yıl sonunda da aynı farkın oluşacağı anlamına gelmiyor ancak tüketim malları ithalatındaki yükselişin seviyesi açısından önemli bir gösterge olarak öne çıkıyor. Nitekim, 2013’ten bu yana yatırımların yavaşladığı dönemlerde dahi tüketim malları ithalatı ile yatırım malları ithalatı arasındaki fark 4 milyar dolarlar seviyesinde seyretmişti.
Tüketim malları ithalatını otomobiller sürüklüyor
Türkiye’de tüketim malı ithalatındaki artışın ana nedeni otomobil ithalatı olsa da son dönemde diğer kalemlerde de artış olması dikkat çekti. Binek otomobil ithalatı 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 127 artarak 7 milyar 977 milyon dolardan 18 milyar 183 milyon dolara çıktı. Dayanıklı tüketim malları ithalatı yüzde 38,78, yarı dayanıklılar yüzde 7,44, dayanıksız tüketim malları ise yüzde 2,97 arttı.
Gıda grubundaki artışlar da dikkat çekti. İşlenmemiş gıda yüzde 95,08, işlenmiş gıda yüzde 84,17 oranında yükseldi. Uluslararası petrol fiyatlarıyla ilişkili olan akaryakıt ve yağlarda ise yüzde 57,84 oranında düşüş oldu. Sanayi ile ilişkisi olmayan diğer taşıt araçlarındaki ithalat ise yüzde 345,94 oranında artışla 1 milyar doların üzerine çıktı.
