YENER KARADENİZ/İSTANBUL
Çin merkezli Temu ve Shein gibi platformların agresif büyümesi, ülkeleri vergisiz sınır ticaretinde adım atmaya zorluyor. Avrupa Birliği, 150 Euro muafiyet eşiğini kaldırmayı 2028’e kadar gündemine alırken, Türkiye’de de hükümete yakın kaynaklar 30 Euro’luk gümrüksüz online alışveriş limitinin sıfırlanmasına yönelik hazırlık yapıldığını belirtiyor. Uygulamanın hayata geçmesi durumunda online ticarete konu ürüne sabit vergi uygulanmayıp, normal ithalat rejimine tabi olacak. Bu durumda ürünün türüne göre gümrük vergisi hesaplanacak ve üzerine yüzde 20 KDV ve gerekiyorsa ÖTV eklenecek. Ayrıca gümrük sunum ücreti ve damga vergisi gibi ek masrafl ar da doğacak. Yani 30 Euro üzerindeki alışverişlerde süreç daha karmaşık ve maliyetli hale gelecek. Konuyla ilgili EKONOMİ gazetesine bilgi veren bir kaynak, “Konu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin de gündeminde. Çin kaynaklı e-ticaret sitelerinin Türkiye’ye satışları aylık 300 milyon doları geçti. Her gün 10 milyon dolar demek bu. Mevzuata aykırı ürünler çok daha rahat bir şekilde giriyor. 30 Euro’luk limitin sıfırlanması ile ilgili çalışma devam ediyor. Bu konu ile ilgili her ürün gümrük mevzuatına tabi olmalı. Bunun için Ticaret Bakanlığı yetkilileri çalışıyor. Tahammül edilecek tarafı kalmadı. Gelen her ürün gümrük mevzuatına tabi olmalı” açıklamasında bulundu.
AB’de 92 milyon kullanıcıya ulaştı
Temu başta olmak üzere yurtdışı menşeili online ticaret platformları Türkiye’nin yanı sıra dünyada birçok ülkede yerel oyuncuları tehdit eder duruma gelmişti. Bunun için de yine birçok ülke çeşitli önlem aldı. Türkiye geride kalan dönemde 150 Euro’luk limiti 30 Euro’ya düşürürken Endonezya, küçük işletmeleri korumak amacıyla Temu’yu app mağazalarından kaldırma kararı alarak erişimi engelledi. AB ise Türkiye’de hazırlığı yapıldığı gibi 2028’e kadar limiti sıfırlamayı planlıyor. Fransa bu tarihi çok daha erkene almak için baskı yapıyor. Ayrıca 150 Euro’ya kadar olan ürünlerde doğrudan tüketiciye gönderilen paket başına 2 Euro, depoya gönderilenlerde ise 0,50 Euro işlem ücreti getirilmesi konusu da gündemde. Temu’nun AB’de 92 milyon, Shein’in ise 130 milyondan fazla kullanıcısı olduğunu belirtiyor. 2024 yılında AB’ye 4,6 milyar dolarlık 150 Euro altı paket giriş yaptı. Bu sayı 2023’e göre iki katına, 2022’ye göre ise üç katına tekabül ediyor. Bunların yüzde 91’i Çin’den geldi.
Türkiye'de 29 milyon ziyaretçiye ulaştı
Geçen yılın Temmuz ayında Türkiye’de yaklaşık 7 milyon erişimi gören Temu, Gemius Audience’a göre Temmuz 2025’te 29 milyon ziyaretçiye ulaştı. Bu Amazon Türkiye’nin kullanıcı sayısını geride bırakırken, Hepsiburada gibi oyuncuların kullanıcı sayısının ise yaklaşık yarısına erişen bir rakam. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre de 2025 yılının ilk altı ayında e-ithalat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 65 artarak 155 milyar 381 milyon TL’ye ulaştı. Bu alanda tüm zamanların rekoru kırılırken, aynı dönemde yabancı kartlarla Türkiye’den yapılan online harcamalar yani e-ihracat yalnızca yüzde 7,4 artarak 78 milyar TL’den 83 milyar TL’ye çıktı. Öte yandan yine Temu, başta çocuklar olmak üzere birçok kullanıcı da adeta bir sosyal medya bağımlılığına yol açıyor. Yanı sıra elektronikten ayakkabıya, tekstilden zücaciyeye kadar birçok sektör bu nedenle zor dönemler geçiriyor.
Temu nasıl bu kadar ucuza ürün satabiliyor?
Peki Temu’nun bu kadar ucuza ürün satmasının nedenleri ne? Bu durumun arkasında birkaç önemli neden bulunuyor. Öncelikle şirket Çin merkezli olduğu için üretim ağını doğrudan platforma bağlayabiliyor. Aracıların devre dışı bırakılması sayesinde ürünler doğrudan üreticiden tüketiciye ulaşıyor ve bu da maliyetleri ciddi biçimde düşürüyor. Bunun yanında Temu’nun sahibi PDD Holdings, Çin pazarında milyonlarca üreticiyle kurduğu ilişkiler sayesinde ölçek avantajı elde ediyor. Bu ölçek, bazı ürünleri neredeyse maliyetine ya da zararına satmalarına imkân veriyor; çünkü amaç kısa vadede kâr değil, pazar payını hızla büyütmek. Fiyatların düşük olmasının bir başka nedeni de, vergi ve gümrük muafiyetleri. Avrupa Birliği’nde 150 Euro’nun altındaki, Türkiye’de ise 30 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi alınmıyor. Temu, küçük değerli paketler üzerinden bu muafiyetlerden yararlanarak pazara daha ucuz ürün sokabiliyor. Ayrıca Çin devleti e-ihracatı stratejik bir alan olarak desteklediği için lojistik maliyetleri de düşük tutuluyor. Büyük hacimli gönderiler, devlet sübvansiyonları ve ucuz kargo anlaşmaları sayesinde Temu, Avrupa ve ABD’ye çok düşük kargo bedelleriyle, hatta zaman zaman ücretsiz kargoyla ürün gönderebiliyor. Bunlara ek olarak şirket, tüketici taleplerini anlık ölçen gelişmiş algoritmalar kullanıyor. Böylece hangi ürünün hangi pazarda ne kadar satılabileceği önceden tahmin ediliyor, stok maliyetleri azalıyor ve üretim riskleri düşüyor. Bütün bu faktörler birleştiğinde Temu’nun pazara çok düşük fiyatlarla ürün sunabilmesi mümkün hale geliyor. Geçtiğimiz günlerde Türkiye’de de temsilcilik açan Temu, yerel işletmeler ile çalışmaya başladı.
Online dış ticaret zorlaşacak
Türkiye’de posta ve hızlı kargo yoluyla yurtdışından yapılan alışverişlerde 30 Euro’ya kadar olan ürünlere basitleştirilmiş bir vergi sistemi uygulanıyor. Bu kapsamda Avrupa Birliği ülkelerinden gelen siparişlerde yüzde 30, AB dışından gelenlerde ise yüzde 60 oranında tek ve maktu bir gümrük vergisi tahsil ediliyor. Ancak alışveriş tutarı 30 Euro’nun üzerine çıktığında bu kolaylaştırılmış sistem devre dışı kalıyor. Bu durumda normal ithalat rejimi devreye giriyor ve ürün türüne göre değişen gümrük vergisi oranları uygulanıyor. Ayrıca yüzde 20 KDV, ürünün cinsine göre ÖTV ve gümrük işlemlerine ilişkin çeşitli masraflar da ekleniyor. Yani 30 Euro üzerindeki alışverişlerde vergi oranı sabit değil; tekstil, elektronik ya da farklı ürün gruplarında farklı yükümlülükler doğuyor.
