Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan geleneksel “Sefalet Endeksi” ile “Geniş Tanımlı Sefalet Endeki” ters yönde
hareket ediyor. SPM uzmanları geleneksel SE’deki düzelmenin yanıltıcı olduğunu, GSE’nin daha gerçekçi sonuç verdiğini vurguluyorlar.
Serdar Sayan gözetiminde hazırlanan Ekonomik Zorluk Endeksi kapsamında hesaplanan Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (SPM) sefalet endeksi ve geniş tanımlı sefalet endeksinde ilginç bir durum ortaya çıktı. SPM’nin kendi endeksini oluşturarak hesapladığı, işsizlik ve enflasyonu içeren sefalet endeksinde, TÜİK işsizlik oranındaki azalmaya bağlı olarak gerileme gözlendi. Buna karşılık, SPM’nin geliştirdiği metodolojiyle hesaplanan Geniş Tanımlı Sefalet Endeksi (GSE) ise artmaya başladı.
İşsizlikteki azalış SE'ni aşağa çekiyor
İki endeksin paralel olması gerekirken ilk kez ayrışmasını değerlendiren SPM, “Her iki endeksin hesabına giren TÜ- FE’nin Kasım 2022’den 2023’e artış göstermiş olmasına karşın resmi işsizlik oranında ilgili dönemde gözlenen 1,1 puanlık azalış sefalet endeksini (SE) aşağı çekiyor. Ancak genişletilmiş sefalet endeksinin (GSE) dikkate aldığı geniş kapsamlı fiili işsizliğin artmaya devam etmesi iki endeksin ters yönlü hareket etmesine yol açıyor. Bu sık rastlanmayan ilginç bir durum” denildi.
Serdar Sayan gözetiminde Araştırmacı Aylin İngenç tarafından hazırlanan çalışmada, SPM tarafından oluşturulan Genişletilmiş Sefalet Endeksi (2019 Ocak=100) göstergelerinin kasımda ekim ayına göre 3,1 puan, bir önceki yılın aynı ayına göre 4,3 puan artış gösterdiği belirtilerek şu görüşlere yer verildi:
"İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı artıyor"
“Bu artış büyük ölçüde işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranındaki artıştan kaynaklanıyor. Geleneksel sefalet endeksi son bir yılda resmi işsizlik oranında gözlenen düşüşe bağlı olarak azalırken, genişletilmiş sefalet endeksi artış göstermeye devam ediyor. Her iki endeksin hesabına giren TÜFE enflasyonunun Kasım 2022’den 2023’e artış göstermiş olmasına karşın resmi işsizlik oranında ilgili dönemde gözlenen 1,1 puanlık azalış sefalet endeksini (SE) de aşağı çekiyor ancak genişletilmiş sefalet endeksinin (GSE) dikkate aldığı daha geniş kapsamlı fiili işsizliğin artmaya devam etmesi iki endeksin ters yönlü hareket etmesine yol açıyor. Bu sık rastlanmayan ilginç bir durum” denildi.
“GSE daha gerçekçi sonuç veriyor”
Geçmişte Aralık 2019-2020 ve Ocak 2020-2021 dönemlerinde benzer bir ayrışmanın yaşandığı hatırlatılan çalışmada, klasik yöntemlerle hesaplanan (enflasyon + işsizlik oranı) sefalet endeksinin enflasyonda ya da işsizlikteki azalmaya bağlı olarak azalma gösterebildiğine dikkat çekilerek, SPM’nin geliştirdiği metodolojiyle hesaplanan Genişletilmiş Sefalet Endeksi’nin daha gerçekçi bir sonuç verdiği vurgulandı. Çalışmada, “Bahsi geçen bu iki dönemde de geleneksel SE’ndeki düşüşler işlerin düzelmekte olduğu izlenimi verirken, GSE’deki artışlar bu izlenimin yanıltıcı olduğunu net bir biçimde gösterdi. Buradan da anlaşılacağı gibi GSE, toplumun yaşadığı ekonomik zorlukların ve işgücü piyasasındaki iş bulma sorunlarının seyrini geleneksel SE’ne kıyasla daha yakından ve gerçekçi biçimde izleme imkânı veriyor” denildi.
Kırılgan gruplar hesaba katılıyor
SPM’nin Genişletilmiş Sefalet Endeksi (GSE) uluslararası tanımlar çerçevesinde işsiz kategorisinde sayılanlar dışında kalan ancak emek gelirine ihtiyaç duyduğu halde bu gelirden yoksun olma yönüyle işsizlerle aynı mağduriyeti yaşayan kırılgan grupları da hesaba katmak amacıyla, TÜFE oranı ile “işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı”nın toplamından oluşuyor.
