MUSTAFA KEMAL ÇOLAK
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, enerji fiyatlarına ilişkin olarak “Tutabildiğimiz kadar fiyatları tutuyoruz, ama enerji fiyatına yüzde 10 fiyat artışı yapsan içtiğin kahve de yüzde 10 artıyor. Ocak itibariyle elektrik fiyatlarına zam söz konusu değil. Bu durum yılın tamamında zam olmayacak anlamına gelmez” dedi. Bayraktar, 2024’te rekor GES kapasitesi oluşturulduğunu söyleyerek, “800 milyon ile 1 milyar dolar doğalgazdan tasarruf yaptık” dedi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, temel gayretlerinin enerjide Türkiye’nin arz güvenliğini sağlamak olduğunu dile getirerek, yenilenebilir enerjiden ülkelerarası işbirliklerine, nükleer santrallerden, depolamaya kadar hizmet alanlarındaki icraatlarına ilişkin açıklamalarda bulundu. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Bayraktar, enerji fiyatlarına ilişkin olarak “Tutabildiğimiz kadar fiyatları tutuyoruz, ama enerji fiyatına yüzde 10 fiyat artışı yapsan içtiğin kahve de yüzde 10 artıyor. Arkadaş, bunun içerisinde elektrik yüzde 3 ya, yüzde 2 neyse yani, neyse ne, onu yap. Yok. Dolayısıyla bu fiyatlama davranışıyla alakalı ciddi bir problem var” dedi. Bakan, en azından Ocak ayında elektrik fiyatlarına zam olmayacağını söyledi.
Bayraktar, “Mesela bu yıl içerisinde diyelim biz işte malumumuz elektrikte ve doğal gazda yüzde 38’lik bir fiyat artışı, ona rağmen sübvansiyonlar çok fazla, ama yaptık. Neden yüzde 38 falan diyenler oldu, beklenen enflasyona göre fiyatlama yaptık çünkü. Dolayısıyla yine o çizgiyi koruyacağız, ama bunu herhalde koruyan bir tek biz varız, yani devlet böyle bakıyor.” diye konuştu.
2002’de enerji ödemeleri asgari ücretten çok daha yüksek pay alıyordu
Bayraktar, “Mevcut asgari ücret içerisindeki enerjinin payına baktık, 2002’de asgari ücretli asgari ücretin yüzde 20’sini elektrik faturasını ödüyor. O zaman birçok yerde doğal gaz yok, ama olan yerlerde de yüzde 25’iyle doğal gaz faturasını ödüyormuş. Yani yüzde 45 alır almaz 2 tane faturaya gidiyormuş. Bu rakam Cumhurbaşkanımız da son Kabine sonrası tekrar söyledi, vurguladı onu elektrikte 2,4’e, gazda da 5,6’ya, yani toplam yüzde 8. Yüzde 8 asgari ücret, bu eski asgari ücret, şimdi yenisini de yapmamız lazım o zaman tabii daha da düşecektir. Dolayısıyla elektrik ve doğal gaz asgari ücret açısından böyle” dedi.
2024 yılında konutta elektrikte 175 milyar, doğal gazda 256 milyar toplam 431 milyar TL gibi şu anda doğrudan destek gözüküyor. Bu 2025’te tabii aynen devam ederse daha da artacak.
■ Suriye’nin elektrik kurulu gücünü artırmaya talibiz
Biz çok hızlı bir şekilde Suriye’de elektriğin olmadığı yerleri elektrikle buluşturmalıyız. Orta vadeli planlarla da biz elektrik kurulu gücünü, oradaki üretim kapasitesini arttırmakla alakalı bir planlama içerisindeyiz. Aslında bakarsanız şunu söyleyebilirim. Yani şu anda Suriye'de her şeye ihtiyaç var. Altyapı anlamında da aslında bütün bir master planı oradaki liderle beraber çalışacağız. Ve o çerçevede de herkes ne yapabilirse, üzerine ne koyabilirse orada bakacağız. Suriye'den Türkiye'ye bir petrol boru hattı, bizim Irak-Türkiye petrol boru hattıyla bunun birleştirilmesi, Katar gazının Suriye üzerinden Türkiye ve Avrupa'ya gitmesi gibi şu anda epey bir olgunlaşması gereken konu var.
■ Suriye’de yerli, yabancı özel sektörle çalışacağız
Biz Türkiye’de 2002’den beri AK Parti iktidarları döneminde uyguladığımız bir enerji politikası var ve burada çok güçlü bir özel sektör oluştu. 30 bin megavatlardan bugün 115 bin megavatlara aşan bir kapasiteye, 80 kusur bin megavatlık bir kapasite tamamen özel sektör eliyle hem yerli hem yabancı özel sektör eliyle yapıldı dolayısıyla, güçlü bir özel sektörümüz var. Onların dinamizmi, devlet kurumlarımızın tecrübesi ve varlığıyla beraber bu uzun dönemli yani Suriye’nin enerji altyapısını inşasıyla alakalı birlikte çalışacağız.
■ Akkuyu NGS, 3 milyar dolar tasarruf sağlayacak
Türkiye'nin kömürden çıkışının yol haritasında en önemli şey nükleer. Dört reaktör devreye girdiğinde de Türkiye'nin ihtiyacının yüzde 10’unu biz nükleerden karşılamış olacağız. Ama özellikle Türkiye’nin hem arz güvenliği için hem iklim hedefleri için hem oradan (Akkuyu NGS) üreteceğimiz elektrik aslında bizim doğal gazdan üreteceğimiz elektriği bir anlamda ikame edecek ve biz yılda 7-7 buçuk milyar metreküp doğal gazı artık ithal etmemiş olacağız. Bu da bugünkü paralarla neredeyse 3 milyar dolar demek. Mutlaka Sinop'ta, Trakya'da iki büyük konvansiyonel nükleer santrale daha ihtiyacı var. O noktada 2025 önemli karar yılı olacak diyebilirim. Türkiye'nin doğal gaz tedariğinde Rusya bize hep güvenilir bir tedarikçi oldu Bunu söylememiz lazım. Rusların Sinop'a çok ciddi bir ilgisi var.
Sanayiciye dünyada olmayan GES kurulum esnekliği tanıdık
Sanayi tarafında elektrik fi yatlarını tabii maliyet esaslı yansıtıyoruz. Ama maliyetleri özellikle doğal gazdan kaynaklı maliyetlerde hala desteğimiz var sanayi tarafında. Çünkü biz şu andaki doğal gaz maliyetinin tamamını doğal gaz santrallerine yansıtmıyoruz. Yani elektrik fi yatı bu anlamda biraz baskılanmış oluyor. Onun dışında sanayicilerimize en büyük desteğimiz açıkçası bu kendi santrallerini kurmayla alakalı verdiğimiz kapasiteler yani işte güneş santralleri çoğunlukla yapıyorlar. Orada dünyada hiçbir ülkede olmayan esneklikleri tanıdık. Sanayi tesisi Gebze'de veya Trakya'da Çerkezköy'de, bakıyorsunuz güneş santralini gidip Van’da kurabiliyor. Yeni yatırımlarda biz çok iddialı fi yatlar geleceğini düşünüyoruz (YEKA ihalelerinde) . Çok rekabetçi fi yatlar. Ama şu anda sanayici güneşten ürettiği elektriği şu andaki modelde fazlasını sekiz buçuk sente satıyor. Yani sadece böyle dört yılda geri dönen yatırımlardan bahsediyoruz. Helali hoş olsun ama sanayimizde özellikle kendi tüketimlerine kapasite sağlayarak desteklediğimizi düşünüyorum.
Elektrikte yeni modele geçiyoruz
Biz tüketim esasında, yani tüketimi yüksek olan gruplarda işte son yapılan düzenlemeyle 5 bin kilovat saat yıllık tüketimi aşan tüketicilere maliyet esaslı bir modele geçirmeyi hedefliyoruz elektrik tarafı için bunu söyleyeyim. Doğal gazda da il bazlı, tabii her ilin durumu farklı. Ortalama tüketimin üzerinde olan bir tüketim rakamının yine tam maliyet esaslı değil, ama daha yüksek bir fi yattan, yani bir kademelendirme doğal gazda.
EPİAŞ’ı Nisan'da İstanbul’a taşıyoruz
EPİAŞ’ı yani bizim enerji borsamızı İstanbul Finans Merkezi’ne taşıyoruz. Muhtemelen Ramazan sonrasında, Ramazan Bayramı sonrasında yani Nisan gibi, Mayıs gibi oraya geçmiş oluruz. Oraya geçince de biraz daha orayı uluslararası bir borsaya dönüştürmek işte, karbon piyasasını açmak istiyoruz EPİAŞ bünyesinde, İklim Kanunun yasalaşmasıyla da beraber. Doğal gaz merkeziyle alakalı da yani doğal gaz İstanbul GAZHUB projemiz şu anda devam ediyor. Altyapısını oluşturuyoruz.
Irak Boru Hattı tam çalışırsa Ceyhan’da petrokimya şansınız var
Hedefimiz şu. Irak Türkiye boru hattı artık tümüyle kullanılması lazım. Bu hattın günlük kapasitesi 1.4 milyon varil. Yani bugün dünyanın ihtiyaç duyduğu petrolün neredeyse yüzde bir buçuğu buradan geçebilecek durumda. Biliyorsunuz bir kalkınma yolu projesi var. Kalkınma yolu projesinde biz birinci gün şunu söyledik Enerji Bakanlığı olarak, bunu Iraklı muhataplarımıza da söyledik. Kalkınma yolunu biz bir enerji yoluna dönüştürmemiz lazım. Kalkınma yolunu da daha anlamlı hale getirebilecek gerçekten çok büyük bir ekonomik büyüklüğü de beraberinde getirebilecek. Çünkü siz bu hatta 1.4 milyon varil petrol koyarsanız aslında 50 milyar dolarlık bir yıllık petrol ticaretinden bahsediyoruz. O petrol boru hattının devamında Ceyhan'da petrokimya, rafineri yapma şansınız var veya ham petrolü dünyanın her yerine özellikle ama Avrupa'ya satma şansınız var.
Nijer’de toplam 6 altın sahamız oldu
Türkiye Petrolleri bir kısım üretimimiz yurt dışında. İşte Irak'ta sahalarımız var. Şimdi Libya, işte Azerbaycan'da sahalarımız var. Dolayısıyla biz hem madende hem petrol ve doğal gazda dışarıda daha aktif bir, yani diplomasiyi daha yoğun bir şekilde kullanarak olmalıyız diyoruz. Bu anlamda Nijer önemli bir ülke bizim için madenler konusunda. Üç tane altın sahamız vardı. Bugünün haberi bu olsun söyleyelim size. Üç yeni saha anlaşması imzaladık Agadez bölgesinde, Nijer’de ilave sahalar almış olduk. Mevcut 2020’de başladığımız sahada da üretim işte 2025 içerisinde gerçekleştirmeyi ve ilk altını üretmeyi hedefliyoruz.
Somali’de ülkelerle işbirliğine hazırız
Somali'de biz farklı ülkelerle iş birliğine hazırız. Gelen teklifler bu anlamda var. Ve önümüzdeki dönemde tabii bizim oradaki bulgularımız ve vereceğimiz karardan sonra biraz daha orayla ilgili herkesin kafası daha çok netleşecektir diye düşünüyorum. Bize Türkiye'de Karadeniz gazıyla alakalı da teklifler var. Karadeniz’de ve Bulgaristan offshorundaki arama faaliyetleriyle ilgili de teklifler var ve bunlara sıcak olduğumuzu söylüyoruz. Yani ortaklıkta baktığımız şey şu, bize katma değer sağlayacak. Teknolojisiyle finansal kabiliyetiyle katma değer sağlayacak ortaklıklara sıcak bakıyoruz. Türkiye olarak zaten bu kadar büyük operasyonlar hepsine yetişmek belki mümkün olmayacak. Riski yönetmenin böyle daha mümkün olacağını ortaklıkların farklı katkılarını almayı hedefliyoruz.
