Şebnem TURHAN
Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurumu’nun makroihtiyati önlemleri ile bankaların kredi verme iştahı özellikle ticari müşterilerde azaldı. Her ne kadar faiz oranı yüzde 30’un üzerinde olsa da tüketici kredileri büyümesi daha hızlı. Ancak bir alan var ki hem bireysel hem de ticari müşterilerin son dönemde göz bebeği olmuş durumda. Bankalara uygulanan makroihtiyati önlemlerle ticari kredi imkanları sınırlanan şirketler çareyi kredi kartı ve kredili mevduat hesabında buldu. BDDK haftalık verilerine göre yılın ilk 7 haftasında bireysel kredili mevduat hesabı kullanımı yüzde 19,5 artarken ticari kredili mevduat hesapları da aynı dönemde yüzde 17,8 yükseliş gösterdi. Bunun yanı sıra bireysel kredi kartlarında artış yüzde 9,34, ticari kredi kartlarında artış da yüzde 7,84 oldu.
Kredi kartı ve KMH faizleri düşük
Şirketler döviz mevduatı cirosunun belli bir oran üzerindeyse ticari kredi kullanamıyor. Bankalar da ticari kredi faizinde belli oranın üzerine çıktığında ek menkul kıymet tesisi ile karşı karşıya kalıyor. Bunun yanı sıra TL mevduat oranında hedef yakalamak zorunda olan bankalar bilanço yönetiminde oldukça güçlük çekiyor. Tüm bunların ışığında veriler de ticari kredi büyümesinin 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış olarak yüzde 30 seviyesinde kaldığını, tüketici kredilerinde bu oranın yüzde 61 olduğunu ortaya koyuyor. Ticari kredilerde de kamu bankalarının yüzde 60 büyümesi dikkat çekerken özel bankalar sadece yüzde 6,3 artış gösterdi. Merkez Bankası’nın geçen haftaki faiz indirimi öncesinde bankaların TL cinsi kredili mevduat hesabı ve kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi faizi yönünü yukarı çevirdi. Ortalama TL cinsi KMH ve kurumsal kredi kartı hariç ticari kredi faizi 17 Şubat haftasında bir önceki haftaya göre 1.4 puan artışla yüzde 14,06 seviyesine geldi. Bu, faiz indirimi öncesi yüzde 13,5 olan ek menkul kıymet tesisinden muaf olma sınırının üzerinde bulunuyor. Bankaların kredi kartı ve kredili mevduat hesaplarına uyguladığı faiz oranı yüzde 1,36 olurken gecikme faizi ise yüzde 1,66 seviyesinde.
Tüzel kredi kartında artış yüzde 7,84
Ticari kredilere yönelik bu tedbirler yılın ilk 7 haftasındaki büyümeye de yansıdı. Toplam TL cinsi ticari ve diğer krediler yılın ilk 7 haftasında geçen yıl sonuna göre yüzde 6,7 artışla 3.8 trilyon liraya yükselirken, taksitli ticari krediler yüzde 1,05 artarak 690.7 milyar lira oldu. KOBİ kredileri ise diğer ticari kredilerden ayrıştı. İlk 7 haftada yıl sonuna göre yüzde 7,91 artan TL cinsi KOBİ kredileri 1.8 trilyon lira hacme ulaştı. Tüzel müşterilerin kurumsal kredi kartı ve kredili mevduat hesabı kullanımı ise kredi kullanımından daha hızlı büyüdü. Kurumsal kredi kartları yılsonuna göre 17 Şubat itibariyle yüzde 7,84 artışla 235.7 milyar liraya çıktı. Tüzel müşterilerin KMH hesapları ise yine aynı dönemde yüzde 17,77 arttı ve 75.3 milyar liraya yükseldi. Dövize endeksli krediler ise yılsonuna göre yüzde 4,86 düşüşle 137 milyon dolara geriledi.
Bireysel kredi kartı yüzde 9,34 büyüdü
Ticari kredi faizinin neredeyse iki katına yükselmiş olan tüketici ihtiyaç kredisinde ise durum daha farklı. Merkez Bankası verilerine göre 17 Şubat haftası itibariyle ihtiyaç kredisi faizi yüzde 30,37 seviyesinde. Buna rağmen hem kamu hem de özel bankalar tüketici kredilerinde hızlı büyümesini devam ettirdi. Merkez Bankası verilerine göre kamu bankalarının tüketici kredisi büyümesi yıllık yüzde 30,30 iken özel bankalarda büyüme yüzde 92,5 seviyesinde. Yılın ilk 7 haftasında bireysel kredi kartı geçen yılsonuna göre yüzde 9,34 arttı ve 486.9 milyar liraya çıktı. Aynı dönemde tüketici kredilerinde büyüme ise yüzde 5,3 olarak hesaplandı. Bireysel kredili mevduat hesabındaki büyüme ise tüm alanlar arasında en hızlısı oldu. Bireysel kredili mevduat hesabı geçen yılsonuna göre 17 Şubat haftası itibariyle yüzde 19,5 arttı ve 79.2 milyar liraya çıktı.
Merkez Bankası’nın son faiz indirimi sonrasında henüz kredi kartı faizi ve gecikme faizine ilişkin referans oranda bir değişikliğe gidilmedi. Ancak buna rağmen hem faiz hem de gecikme faizi oranı ihtiyaç kredisi faiz oranının çok çok altında seyretmeye devam ediyor. Ticari kredi faizlerine göre de kredi kartı ve KMH faizleri düşük kalıyor.
Uzun vadeli TL mevduat faizlerinde artış
Merkez Bankası verilerine göre 17 Şubat haftasında TL mevduat faizlerinde en çok tercih edilen 3 aya kadar vade ile toplamda hafif gerileme yaşanırken diğer vadelerde artış görüldü. 1 aya kadar vadeli TL mevduat faizi 17 Şubat haftasında 9 baz puan artışla yüzde 16,47'ye çıkarken 6 aya kadar vadeli TL mevduat faizi 66 baz puan artışla yüzde 15,34'e yükseldi. 1 yıla kadar vadeli TL mevduat faizi ise 131 baz puanlık yükselişle 17 Şubat haftasında yüzde 12,75'e yükselirken 1 yıl ve daha uzun süreli TL mevduat faizi de 73 baz puanlık artışla yüzde 12,4'e geldi. Toplam TL ortalama mevduat faizi 8 baz puan düşüşle yüzde 18,95'e, 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi de 24 baz puan düşüşle yüzde 26,64'e indi. Bankaların dolar mevduat faizi 6 baz puan artışla yüzde 2,36’ya çıktı, Euro mevduat faizi 5 baz puan azalışla yüzde 0,54’e düştü.
