ŞEBNEM TURHAN
Tüketici enflasyonu kasım ayında yüzde 0,87 ile yüzde 1’in üzerindeki beklentilerin çok altında geldi, böylece yıllık enflasyon yüzde 32,87’den yüzde 31,07’ye geriledi. Aylık enflasyonda Mayıs 2023’ten, yıllık enflasyonda ise 4 yılın en düşük seviyelerine ulaşılırken verinin beklentilerin altında gelmesinde en önemli katkıyı gıda fiyatlarında bir önceki aya göre gerileme verdi. Piyasanın 11 Aralık’ta gerçekleşecek Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısında veri öncesi 100-150 baz puan olan indirim beklentileri 150-200 baz puana yükseldi. Bankacılık endeksi veri sonrası yüzde 1’in üzerinde yükselirken piyasa uzmanları PPK sonrasında yeni rekor seviyelerin görülebileceğini belirtti.
Taze meyve ve sebzede çok sert gerileme
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kasım ayı enflasyon verilerini açıkladı. Kasım ayı enflasyon verisine yönelik beklentiler ay içinde oldukça değişim gösterdi geçen haftaya kadar yüzde 1,5’e kadar varan aylık enflasyon tahminleri ılımlı hava ile yüzde 1,1-1,25 seviyelerine kadar geriledi. Ancak TÜİK verisi bu beklentilerin de çok çok altında yüzde 0,87 olarak açıklandı. Kasımda mal enflasyonu yüzde 0,56'ya, hizmet enflasyonu ise yüzde 1,46'ya geriledi. Kasım verisi sonrası ekonomistlerin yılsonu tüketici enflasyon beklentileri yüzde 30’un üzerinde kalmaya devam etti.
TÜİK verilerine göre gıda ve alkolsüz içecekler grubunda kasımda aylık fiyatlar yüzde 0,69 geriledi bu düşüş manşet tüketici enflasyonunun 0.17 puan düşmesini sağladı. Bu düşüşte kış sebzelerinin tezgahlarda çoğalması etkili olsa da tarımda yaşanan kuraklık ve don etkilerinin devam edeceği gıda fiyatlarının enflasyon üzerinde risk oluşturmayı sürdüreceği vurgulanıyor. Gıdada kasımda taze sebze ve meyve fiyatlarının ekime göre yüzde 6,09 gibi yüksek bir gerileme göstermesi dikkat çekerken işlenmiş gıdada ise yüzde 1,5 fiyat artışı yaşandı.
Alkollü içecekler ve tütün grubunda sigara zamlarının etkisi hissedildi ve yüzde 2,42 aylık artış manşet enflasyonu 0.08 puan yukarı taşıdı. Giyim ve ayakkabı ekimdeki yeni sezon zamlarını geride bırakmış gibi görünüyor. Kasımda giyim ve ayakkabı grubunda aylık artış yüzde 0,68’de kaldı ve manşet enflasyona etkisi sadece 0.04 puan oldu.
Kirada aylık artışlar yüzde 2,49’a geldi
Konut grubunda kiradaki artışlar etkili oldu ve aylık artış yüzde 1,7, manşet enflasyona etkisi 0.29 puan olarak hesaplandı. Kirada aylık artış ise yüzde 2,49 ile önceki ayların oldukça altında kaldı bu da piyasada pozitif haber olarak algılandı. Su fiyatlarına gelen yüzde 1,66 zammın da konut grubundaki artışa etkisi bulunuyor.
Ev eşyası grubunda yüzde 0,87 aylık artışla 0,06 puanlık manşet enflasyon katkısı hesaplanırken, ulaştırma grubu benzin ve motorin zamlarının etkisiyle geçen ay yüzde 1,78 artışa imza attı. Ulaştırma grubunda manşet enflasyona 0.27 puanlık artırıcı etki gelirken eğlence ve kültür grubunda sinema ve tiyatro bileti zamlarıyla yüzde 3,33’lük artış yaşandı. Bu gruptan manşet enflasyona 0.10 puanlık etki yaşandı. Lokanta ve otellerde yüzde 0,89, çeşitli mal ve hizmetlerde ise yüzde 1,14’lük aylık artışlar gerçekleşti.
Yıllık bazda tüketici enflasyonunda en yüksek artışlar yüzde 66,17 eğitim ile yüzde 49,92 ile konut kalemlerinde gerçekleşti. Bu kalemi yüzde 33,91 ile lokanta ve oteller izlerken yıllık enflasyonda hizmet grubundaki katılık dikkat çekti. Yıllık enflasyon yüzde 31,07'ye en büyük katkı 6.83 puan ile gıda ve 7.57 puanla konuttan geldi.
Emeklilerin 5 aylık enflasyon farkı yüzde 11,20
Kasım enflasyon verilerini açıklamasının ardından, SGK ve BAĞ- KUR emeklileri aylıklarına verilecek 5 aylık enflasyon farkı belli oldu. Buna göre haziran-kasım döneminde enflasyon yüzde 11,20 olarak açıklandı. Yani emekli aylıklarına 5 aylık enflasyon farkı da yüzde 11,20 oldu. Aralık ayında oluşacak enflasyon ile birlikte emekli aylığı alanların 2026 yılındaki aylık seviyesi belli olacak. Beklentiler yüzde 12 seviyelerinde oluşması yönünde. Kasım enflasyonuyla birlikte memur ve memur emeklileri için yüzde 5,91’lik enflasyon farkı oluştu. Bunun toplu sözleşme zammının eklenmesiyle birlikte, memur ve memur emeklilerinin kasım sonu itibarıyla hak ettiği toplam zam oranı yüzde 17,56 olarak hesaplandı.
Gıda hariç enflasyon yüzde 1,27
Kasım ayı enflasyonunun düşük gelmesi gıdadaki gerilemeyle oldu. Öyle ki hesaplamamlar gıdada bu gerileme olmasaydı manşet tüketici enflasyonunun yüzde 1,2-1,3 bandında olacağını gösteriyor. İşlenmemiş gıda, enerji, içki ve sigara ile altın hariç B çekirdek enflasyonunda aylık yüzde 1,27'lik artış da bunu gösteriyor. C çekirdek enflasyonu da enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, içki ve sigara ve altın hariç hesaplandığında yüzde 1,22 ile yine manşet tüketici enflasyonunu üzerinde gerçekleşti. B çekirdek enflasyonu yıllık yüzde 32,52'den yüzde 32,17'ye, C çekirdek enflasyonu da yüzde 32,05'ten yüzde 31,65'e geriledi.
Yeni yıl %30’un altında enflasyonla başlayacak
Kasım verisi sonrasında aralıkta piyasa yüzde 0,7, ocakta yüzde 3,3 seviyelerinde enflasyon tahminleri paylaşıyor. Bu çok öncü verilerde değişiklik beklense de bu tahminler yüzde 30-31 aralığında bir 2025 enflasyonu yakalanacağını 2026 yılının ise yüzde 29 seviyelerinde enflasyon ile başlayacağını işaret ediyor. Uzmanlar 11 Aralık’taki PPK toplantısında 100-150 baz puan olan indirim beklentilerini 150-200 baz puana çıkarırken yılsonunun yüzde 37,5 seviyesinde bir politika faizi ile tamamlanmasını öngörüyor.
Yabancıdan 2 yıllık tahvile hücum
Beklentilerden iyi gelen enflasyon verisi sonrasında Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvillerine yabancıdan yoğun alım yaşandı. 2 yıllık gösterge tahvil faizi günlük yüzde 1,22 düşüş yaşadı ve yüzde 38,58 seviyesine geriledi. Son 30 günde 2 yıllık gösterge tahvil faizindeki düşüş yüzde 4,25'i buldu. 5 yıl vadeli gösterge tahvil faizi yüzde 1,06, 10 yıllık gösterge tahvil faizi de yüz de 1,15 seviyelerinde geriledi iyi gelen enflasyon verisi sonrasında.
■ Cevdet Yılmaz: Olumlu sonuçlar almaya devam ediyoruz
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz enflasyon verilerine yönelik sosyal medyadan yaptığı açıklamada programın temel önceliği olan enflasyonun düşürülmesinde olumlu sonuçlar almaya devam edildiğini belirtti. Yılmaz, “Ekonomideki dengelenme ile enflasyondaki talep kaynaklı baskılar azalmakta ve enflasyon beklentileri iyileşmektedir. Ekonomide elde ettiğimiz kazanımlarla beraber hanehalkı ve reel sektörün enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin devam etmesini ve önümüzdeki dönemde dezenflasyon sürecinin bu kanaldan daha güçlü bir şekilde destekleneceğini öngörüyoruz. Bir yandan mali disiplini sürdürürken, diğer yandan yönetilen/yönlendirilen fiyatlar başta olmak üzere maliye politikaları ile de enflasyonla mücadeleyi güçlendireceğiz. Para politikası, maliye politikası ve yapısal dönüşümleri içeren politikalarımızı uygulamaya devam ederek 2026 sonunda yüzde 20'nin altına düşürmeyi hedeflediğimiz enflasyon geriledikçe öngörülebilirlik artacak, yatırım ortamı iyileşecek, sosyal refah yükselecektir” dedi.
■ Mehmet Şimşek: Enflasyon hedefine göre belirlenecek
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kasımda son 2,5 yılın en düşük aylık enflasyonunun gerçekleştiğini belirterek, "Kasımda yıllık enflasyon son 4 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 31,1'e geriledi ve 2024 Mayıs ayına göre iyileşme 44 puanı aştı. Yıllık temel mal enflasyonu yüzde 19'un altına düştü. Ağustos-ekim aylarında uzun dönem ortalamasının oldukça üzerinde gerçekleşen gıda enflasyonu kasımda normalleşti. Aylık enflasyondaki ılımlı seyrin aralıkta devam etmesini bekliyoruz” dedi. Şimşek, sosyal medyadan yaptığı açıklamada 2026'da dezenflasyon sürecine katkı sağlayacak temel unsurları ise şöyle sıraladı: “Destekleyici küresel finansal koşullar ve ılımlı emtia fiyatları, sıkı para politikası, güçlenen finansal istikrar, destekleyici maliye politikası, vergi ve harç güncellemeleri ile yönetilen-yönlendirilen fiyatların bütçe imkanları dahilinde enflasyon hedefleriyle uyumlu belirlenmesi, eğitimde kural bazlı fiyatlama, enflasyondaki düşüşün devamıyla beklentilerdeki iyileşmenin hızlanması, gıda, konut ve enerji başta olmak üzere uygulanan arz yönlü politikalar."
