Hilal SARI
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve aralarında Rusya’nın da bulunduğu müttefiklerinden oluşan petrol karteli OPEC+, Viyana’da pazar günü gerçekleşen kritik toplantısının ardından petrol kesintilerini 2024 yılının sonuna kadar devam ettirme kararı aldı. Gönüllü kesintiler de devam edecek. Sektör uzmanlarına ve Uluslararası Para Fonu (IMF) tahminlerine göre Suudi Arabistan fiyatları yükseltmekte kararlı.
Suudi Arabistan petrol üretiminde günlük 1 milyon varil daha kesinti yapacağını duyurdu. Ülke nisan ayında da günlük 500 bin varil gönüllü ars kesintisi yapma kararı almıştı. Kraliyetin Enerji Bakanı ve OPEC’in defakto lideri Prens Abdulaziz bin Salman, bazı Afrikalı üreticilerin üretim kotalarının düşürülmesinin de kararlaştırıldığı anlaşma kapsamında bu kesintiyi yapacaklarını duyurdu. Dünyanın en büyük ikinci petrol üreticisi Rusya da üretim hedeflerini düşürebilir. Ancak Birleşik Arap Emirlikleri’nin üretimini artırabileceği belirtiliyor. Ayrıca Nijerya ve Angola gibi kotasını dolduracak kadar üretim yapamayan ülkeler için de kota üretimle dengeli hale getirildi. OPEC+ ülkeleri küresel petrol üretiminin yaklaşık yüzde 40’ını gerçekleştiriyor. Bu nedenle kartelin kararlarının petrol fiyatları üzerinde de önemli bir etkisi var. OPEC+ grubunun hali hazırda devam eden toplam arz kesintisi günlük 3,66 milyon varil düzeyinde. Bu küresel talebin yüzde 3,6’sına denk geliyor. Bu kesintiler arasında geçen yıl kararlaştırılan 2 milyon varil/günlük kesinti ve nisanda duyurulan 1,66 milyon varil/günlük gönüllü kesintiler yer alıyor. Bu kesintiler 2023 sonuna kadar geçerliydi ancak pazar günkü toplantıda kesintilerin 2024 sonuna kadar uzatılması da kararlaştırıldı.
“Suudi Lolipopu” kesinti diğer üyelerin yükünü hafifletecek
Prens Abdulaziz “Suudi lolipopu” olarak da nitelendirdiği günlük 1 milyon varillik kesintinin temmuz ayı için planlandığını ancak sürenin uzatılabileceğini belirtti. Kartelin en büyük üreticisinin böyle büyük bir kesinti yapması sayesinde diğer bazı OPEC+ üyelerinin bu yıl ilave kesinti yapması gerekmeyecek. Bu kesintiyle Kraliyetin temmuz ayı petrol üretimi günlük 9 milyon varile düşecek. Viyana’daki toplantıya da katılan İsviçre merkezliyatırım bankası UBS’ten emtia analisti Giovanni Staunovvo, Suudi Arabistan için günlük 9 milyon varil üretimin ‘çok düşük’ bir üretim düzeyi olduğunu, ülkenin maksimum üretim kapasitesinin yaklaşık 12 milyon varil/ gün olduğunu belirterek “Küresel bir resesyonda olmadığımız bağlamda düşünüldüğünde bu çok düşük bir düzey” diyor. Staunnovvo’ya göre bu adım Suudi Arabistan’ın ifadeleriyle “piyasa istikrarı” sağlamak konusunda çok açık bir mesaj.
WTI petrolde %5’e yakın sıçrama
OPEC’in daha fazla kesintiye gideceğini duyurduğu toplantı sonrası Brent ve WTI yüzde 2 yükselişte. Pazartesi günü Brent’in varili yüzde 2’nin üzerinde yükselişle 78,73 dolara kadar yükseldi. Cuma günü 71,74 dolar düzeyinden kapanış yapan WTI petrolün varil fiyatı da yüzde 4,6 sıçrayarak gün içinde 75 doların üzerine çıktı. TSİ 14:22 itibariyle Brent 77,52; WTI 73,16 dolar/ varil seviyelerinden işlem gördü.
IMF: Riyad’ın ihtiyacı 80 dolar düzeyi
IMF tahminlerine göre Riyad’ın bütçesini dengelemek ve Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın ekonomiyi dönüştürecek ‘giga-projelerinde’ ihtiyaç duyulacak fi nansmanı sağlamak için 80 doların üzerinde bir varil fiyatına ihtiyacı var. Enerji düşünce kuruluşu Energy Aspects’in kurucu ortağı Amrita Sen, “Bu piyasalara OPEC+’ın bir tavan fiyat seviyesi koyup o düzeyi korumakta kararlı olduğuna dair çok net bir mesaj” diyerek yorumluyor kesinti kararını.
Veteran OPEC gözlemcisi ve Black Gold Investors Gary Ross da “Belli ki Suudiler daha yüksek petrol fiyatı istiyor” diyor.
Kesintilere rağmen son 1 yıldır düşüşte
Küresel petrol fiyatları parasal sıkılaşma ve enflasyonun getirdiği geçim krizlerinin talebi zedelemesiyle son 1 yıldır düşüşte. Haziranda 123 dolar düzeylerinden kapanan Brent’in varili Mart 2023’te resesyon beklentilerinin güçlenmesiyle 72 doların da altına inmişti. Nisan ayında Suudi Arabistan ve diğer üreticiler sürpriz bir arz kesintisi duyurdu. Karar Brent petrolü 9 dolar sıçratmış, petrol fiyatları kısa bir süre 90 dolar yönünde ralli yapmıştı ancak fiyatlar daha sonra tekrar düşüşe geçerek 70-80 dolar bandına geri döndü.
Reuters ve Bloomberg’e toplantı ambargosu
Enflasyonla mücadele için benzeri görülmemiş bir sıkılaşma döngüsünde başı çeken ABD’de hükümet Suudi Arabistan’ın ve OPEC+ üyelerinin kesintilerinden rahatsız. Financial Times’da yer alan bir petrol analizinde analistlerin ABD Suudi Arabistan’la ilişkileri onarmak istediğini aktarıyor. Viyana’daki toplantıya aralarında Reuters ve Bloomberg ekiplerinin de yer aldığı bazı gazetecilerin toplantıya katılmasına izin verilmemesi ise bunun kolay olmayacağının işareti. OPEC Genel Sekreteri Haitham Al Ghais konuya ilişkin açıklamasında “Dünya çapından başka gazetecileri toplantıya aldıklarını ancak grubun hangi gazetecileri davet edeceğini seçmeye devam edeceğini” belirterek “Burası bizim evimiz” dedi.
