Dünya genelinde açlık çeken insanların sayısı artarken, zengin ülkelerin bu insanlara yardım etmek için ayırdığı para miktarı düşüyor. Birleşmiş Milletler (BM), önümüzdeki yıl insani yardıma ihtiyaç duyacağını tahmin ettiği 307 milyon insanın en iyi ihtimalle %60'ına yardım edebilecek kadar para toplayabileceğini söylüyor. Bu da 2025 yılında en az 117 milyon insanın gıda ya da diğer yardımları alamayacağı anlamına geliyor.
BM, kendi verilerine göre bu yılı dünya genelinde insani yardım için talep ettiği 49,6 milyar doların yaklaşık %46'sını toplamış olarak bitirecek. Bu açık, insani yardım kuruluşlarını erzakları kesmek ve yardım almaya uygun insan sayısını azaltmak gibi acı verici kararlar almaya zorladı. Bunun sonuçları, BM'nin ana gıda dağıtıcısı olan Dünya Gıda Programı'nın (WFP) 6 milyon insanı beslediği Suriye gibi yerlerde hissediliyor.
Örgütün ortaklıklar ve kaynak seferberliğinden sorumlu genel müdür yardımcısı Rania Dagash-Kamara, WFP'nin yardım etmeyi umduğu kişi sayısını yaklaşık 1 milyona düşürdüğünü söyledi. Mart ayında WFP'nin Suriye personelini ziyaret eden Dagash-Kamara bir röportajında " Söyledikleri şu oldu: 'Bu noktada açları doyurmak için açlardan alıyoruz'" dedi.
BM yetkilileri, yaygın çatışmalar, siyasi huzursuzluk ve aşırı hava koşullarının kıtlığı tetiklediği bir dönemde iyimser olmak için çok az neden görüyor. BM'nin insani işlerden sorumlu genel sekreter yardımcısı Tom Fletcher, “En çok ihtiyaç duyanlara yapılan çağrıları azaltmak zorunda kaldık” dedi. İnsani yardım fonlarının çoğunluğu sadece üç zengin bağışçı olan ABD, Almanya ve Avrupa Komisyonu’ndan geliyor. Bu ülkeler BM'nin 2020'den 2024'e kadar krizlere yanıt olarak kaydettiği 170 milyar doların %58'ini sağladı.
BM katkı verilerine göre, aynı dönemde Çin, Rusya ve Hindistan olmak üzere üç diğer güç, BM tarafından takip edilen insani yardım fonlarının toplam %1'inden daha azına katkıda bulundu. Finansman açığının kapatılamaması, açlıkla mücadele ve kıtlığın önlenmesine yönelik küresel sistemin büyük bir baskı altında olmasının en önemli nedenlerinden birisi.
Yeterli finansman eksikliği, en kötü açlık krizlerinin yaşandığı çatışma bölgelerinde ihtiyaç tespiti ve gıda yardımı ulaştırmanın lojistik zorluklarıyla birleşince, açlık çekenlere yeterli yardım ulaştırma çabalarını zora sokuyor. 2023 yılında 59 ülke ve bölgede yaklaşık 282 milyon insan yüksek düzeyde akut gıda güvensizliği ile karşı karşıyaydı.
Almanya’dan 500 milyon dolarlık fon kesintisi
Finansal baskılar ve değişen iç politikalar, bazı zengin ülkelerin nereye ve ne kadar bağış yapacaklarına dair kararlarını yeniden şekillendiriyor. BM'nin en büyük bağışçılarından biri olan Almanya, genel kemer sıkma politikasının bir parçası olarak 2023'ten 2024'e kadar 500 milyon dolarlık fon kesintisine gitti bile. Ülkenin kabinesi, 2025 için insani yardımda 1 milyar dolarlık daha kesinti önerdi. Yeni bir parlamento, şubat ayındaki federal seçimden sonra gelecek yılın harcama planına karar verecek.
Trump’ın atacağı adımlar takip edilecek
ABD, dünya genelinde açlığın önlenmesi ve açlıkla mücadelede öncü rol oynuyor. Son beş yılda 64,5 milyar dolar insani yardım sağladı. Bu rakam BM tarafından kaydedilen toplam bu tür katkıların en az %38'iydi. İnsani yardım kuruluşları ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın ocak ayında ikinci dönemine başladıktan sonra ne önereceğini izliyor.
Trump'ın danışmanları insani yardıma nasıl yaklaşacağını söylemedi ancak Trump ilk döneminde ABD fonlarını azaltmaya çalışmıştı. Ancak istediği yardım kesintileri, bu tür harcamaları kontrol eden Kongre'den geçmedi. Büyük ulusların küresel girişimler için fon sağlamada üzerlerine düşeni yapmamaları Trump'ın sürekli şikayet ettiği konulardan biriydi. Trump'ın ikinci dönemi için destekçileri tarafından hazırlanan bir dizi politika önerisi olan Project 2025, insani yardım kuruluşlarını diğer bağışçılardan daha fazla fon toplamak için daha fazla çalışmaya çağırıyor.
Trump seçim kampanyası sırasında kendisini tartışmalı Proje 2025 planından uzak tutmaya çalışmıştı. Ancak seçimi kazandıktan sonra, başkanlığın önceliklerine ve bunların nasıl karşılanacağına karar vermeye yardımcı olan güçlü bir organ olan ABD Yönetim ve Bütçe Ofisi'nin başına bu planın önemli mimarlarından biri olan Russell Vought'u getirdi. ABD'nin en üst düzey diplomatı olan Dışişleri Bakanı olarak da dış yardımları destekleme konusunda sicili kabarık olan Florida Senatörü Marco Rubio'yu seçti.
■ Norveç’in şaşırtıcı yardımları
2003-2006 yılları arasında BM insani yardım şefi şimdi ise Norveç Mülteci Konseyi'nin başında olan Jan Egeland, Norveç gibi küçük bir ülkenin insani yardımın en büyük fon sağlayıcıları arasında yer almasının “çılgınca” olduğunu söyledi. BM yardım verilerine göre, 2023 yılı gayri safi milli geliri ABD'nin %2'sinden daha az olan Norveç, o yıl BM'ye bağış yapan hükümetler arasında yedinci sırada yer aldı ve 1 milyar dolardan fazla yardımda bulundu.
En büyük beş ekonomiden ikisi olan Çin ve Hindistan ise bu rakamın çok küçük bir kısmını verdi. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin, 2023 yılında insani yardıma 11,5 milyon dolar katkıda bulunarak hükümetler arasında 32. sırada yer almıştı.
En büyük beşinci ekonomi olan Hindistan ise o yıl 6,4 milyon dolarlık insani yardımla 35. sırada yer almıştı. Egeland, Çin ve Hindistan'ın dünyanın dikkatini çeken bu tür girişimlere çok daha fazla yatırım yaptığını belirtti. Pekin 2022 Kış Olimpiyatlarına ev sahipliği yapmak için milyarlarca dolar harcarken, Hindistan 2023 yılında aya bir uzay gemisi indirmek için 75 milyon dolar harcadı.
