HİLAL SARI
Brüksel, Fransa’nın bir yıldır süren itirazlarını sonlandırıp geri adım atmasının ardından savunma sanayide Avrupa Birliği dışından ülkelerden ithalat yapılmasının önünü açmaya hazırlanıyor. Financial Times’da yer alan habere göre, AB yerli silah sektörünün ABD’ye olan bağımlılığını azaltmak amacıyla savunma desteklerinin birlik dışı ülkelere de verilmesi ve AB’nin savunma fonlarının yüzde 35’ine kadarının 27 üyeli birlik dışındaki ülkelerin savunma ürünlerine harcanmasını planlıyor.
Fransa, AB’de önerilen Avrupa Savunma Yatırım Planı (EDIP) kapsamında ABD, İngiltere, İsrail ve Türkiye’nin de aralarında olduğu ülkelerin savunma şirketlerinden alım yapılmasına karşı çıkıyor, stratejik otonomi amacıyla sadece Avrupalı şirketlerden savunma alımlarının yapılmasını savunuyordu. Ancak FT’ye konuşan iki yetkiliye göre bu ay Paris’in bu tutumu değişti.
ABD’nin yeni başkanı Donald Trump’ın AB’ye sürdürdüğü askeri desteği azaltmaması için lobi yapılırken, bir yandan da ABD’li şirketlerin Avrupa savunma alımlarından hariç tutulmasının zorluğu kaynaklara göre geri adım atılmasının en önemli nedenleri arasında.
Şubat 2024’te önerilen EDIP programının gerçekleşmesi için birliğin 27 başkentinden de onay gelmesi ve yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu’ndan da onay alması gerekiyor. Bu programla birlik ortak savunma sanayi üretimi ve Avrupa için ortak silah alımları gerçekleştirecek. Şimdilik 2027’ye kadar 1,5 milyar Euro harcama öngörülen programın bütçesinin artırılması için bir çok AB başkentinin siyasi baskı yaptığı da belirtiliyor.
Uzmanlara göre Türkiye için iyi haber
Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin uzmanlarından Jens Bastian Deutsche Welle’ye verdiği demeçte gelişmelerin Türkiye için iyi haber olduğuna dikkat çekiyor. Henüz siyasi uzlaşma olmadığını da hatırlatan Bastian, uzlaşı sağlanması halinde Avrupa’nın savunma ihalelerine ABD, İngiltere, İsrail ve Türkiye’den savunma şirketlerinin de girebileceğini belirtiyor.
Yine Deutsche Welle’ye konuşan düşünce kuruluşu Avrupa Komşuluk Konseyi Direktörü Samuel Doveri Versterbye de taslakta Türkiye’nin hariç tutulması için özel bir ifade bulunmamasının iyi haber olduğu görüşünde. Versterbye taslak yayınlanmadan önce Fransa’nın Türk şirketlerin hariç tutulması için belirli bazı ifadelerin yer alması için uğraştığına dair spekülasyonlar yapıldığını belirterek “Ama bu olmadı, Türkiye hariç tutulmadı. Bu şimdilik iyi haber” diyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana savunma harcamalarını artıran AB, ABD’de Avrupa’ya yapılan askeri yardımların azaltılmasını isteyen Trump’ın seçimi kazanmasının ardından savunma sanayini güçlendirmek için ortak bütçeden harcamalarını artırmayı ve stratejik otonomisini güçlendirmeyi hedefliyor.
NATO üyelerinden Ukrayna ile sınırı bulunan Polonya, AB ülkelerinin savunma harcamalarını daha da artırması gerektiği düşüncesinin en güçlü savunucusu. Polonya Belarus ve Rusya ile sınırlarında askeri savunmanın artırılması için sınır savunma ve hava gözetleme sistemlerinin güçlendirildiği bir Doğu Kalkanı programına da AB ülkelerinin katkı sağlamasını talep ediyor.
